Druk bezochte boekpresentatie in Zaans Museum

Tijdens een druk bezochte bijeenkomst in het Zaans Museum is zondag 16 november de vernieuwde uitgave van het boek Walraven van Hall Premier van het verzet gepresenteerd. Piet Bakker, actief in het bestuur van Monumenten Spreken, opende de bijeenkomst met een welkomstwoord.

Els Veenis-Kaak, voorzitter Stedelijk 4 en 5 mei Comité Zaanstad, hield vervolgens een toespraak waarin ze in het kort het lustrumprogramma van herdenking en viering 70 jaar Bevrijding noemde.
Zowel Bakker als Veenis-Kaak wezen er op dat het boek van Schaap, door de vele feiten die boven water zijn gekomen, eigenlijk een compleet nieuw boek is.
Merel Kan, voorzitter van Stichting Monumenten Spreken, introduceerde daarna kunstenaar Barbara van Marle en haar werk. Geïnspireerd op de verhalen achter de oorlogsmonumenten in de Zaanstreek heeft de Zaandamse schilderijtjes op hout gemaakt, die te zien zijn in het Zaans Museum. 
Nieuwe feiten

Bakker gaf hierna het woord aan schrijver Erik Schaap. ‘Het eerste boek wordt nu tweedehands aangeboden voor een hogere prijs, moet je na gaan. Koop het niet want nu is er een nieuw boek met veel meer toevoegingen’, begon Schaap. Daarna somde Schaap enkele van deze nieuwe feiten op.
Schaap overhandigde het eerste exemplaar van zijn nieuwe boek aan Aad en Mary-Ann van Hall, twee van de drie kinderen van de verzetsstrijder.
Verzetsplantsoen

Vervolgens vond de vertoning van de mini-documentaire gemaakt door Monumenten Spreken over het monument in het Verzetsplantsoen plaats. Hierin komen de zonen van Henk op den Velde en Walraven van Hall aan het woord over de verzetsdaden van hun vaders.
Aan het einde van de bijeenkomst kreeg Schaap nog een cadeau van Els Veenis-Kaak en een bos bloemen van Maria van Buren van Stichting Uitgeverij Noord-Holland. De bos bloemen gaf Schaap daarna meteen door aan Mary-Ann van Hall als dank voor de vele hulp van de kinderen bij de totstandkoming van het boek.
Het boek van Schaap is mede tot stand gekomen door een financiële bijdrage van het Stedelijk 4 en 5 mei Comité Zaanstad. Op de site van het Stedelijk 4 en 5 mei Comité Zaanstad is er meer actuele informatie te vinden. Het Stedelijk 4 en 5 mei Comité Zaanstad zit ook op Facebook.

bron: dichtbij.nl

Expositie “Drie jaar, drie maanden, drie weken”

75 jaar na het begin van de bezetting geeft Bureau Discriminatiezaken Zaanstreek/Waterland de toenmalige Zaanse joden weer een gezicht door middel van de tentoonstelling Drie jaar, drie maanden, drie weken.

Op 14 januari 1942 dwong de nationaalsocialistische bezetter de Zaandamse joden om, als eersten in Nederland, naar het Amsterdamse getto te verhuizen. In de maanden daarna werden ook de acht andere Zaangemeenten ‘Judenrein’ gemaakt. Op 5 mei 1945 – drie jaar, drie maanden en drie weken na dat eerste bevel – mochten de overlevende joden zich voor het eerst weer openlijk op straat vertonen. Drie jaar, drie maanden en drie weken waren de joodse inwoners van de Zaanstreek verdwenen uit het straatbeeld. Van hen zouden er zelfs ruim 180 nooit meer terugkeren naar hun woningen. Ze waren vermoord door de nazi’s.

Het Bureau Discriminatiezaken toont van 14 januari tot 5 mei 2015 in alle negen voormalige Zaanse gemeenten drie panelen. Op deze panelen zijn achtereenvolgens de verhalen te lezen van:

  • Een joods huishouden of een joodse inwoner uit de betreffende plaats in de jaren 1940-1945;
  • Een joodse onderduiker in diezelfde gemeente;
  • De toenmalige plaatselijke leefomstandigheden van de joodse gemeenschap en/of de hulpverlening ter plaatse.

De verhalen worden begeleid door foto’s van de genoemde personen, oorlogsdocumenten, etc. Daarnaast worden de geschiedenissen belicht van de meer dan 440 joodse onderduikers die tussen 1942 en 1945 een schuilplaats vonden in de Zaanstreek. Een algemene introductietekst fungeert als inleiding voor de expositie.

De teksten op de 28 panelen in Zaanstad, Wormer en Oostzaan worden aangevuld met een boekje dat bezoekers aan de tentoonstelling kunnen meenemen. Daarin staan niet alleen de namen van alle om het leven gebrachte Zaanse joden, maar ook persoonlijke oorlogsverhalen, alsmede achtergrondinformatie over de antisemitische maatregelen en hun gevolgen gedurende de bezetting. Alle locaties waar de panelen te bezichtigen zijn worden eveneens in het boekje vermeld. Daardoor is het mogelijk om per (brom-)fiets of auto een route uit te zetten langs de panelen.
De tentoonstelling krijgt een plek in openbare gebouwen zoals buurtcentra, bibliotheken en gemeentehuizen. Sommige plekken hebben een zeer directe relatie met de oorlogsgeschiedenis, omdat er joodse Zaankanters leefden of onderduikers zaten.

Voor meer informatie kunt u terecht bij Bureau Discriminatiezaken.

Nationaal Comité 4 en 5 mei lanceert conceptvisie over toekomst 4 en 5 mei

De Tweede Wereldoorlog dient centraal te staan bij het herdenken op 4 mei en het vieren van de Bevrijding en vrijheid op 5 mei, zegt het Nationaal Comité 4 en 5 mei in de conceptvisie Kom vanavond met verhalen…

In de voorlopige visie stelt het comité ook dat meer concreet gemaakt moet worden waar de dagen van herdenken en vieren over gaan. Naast de Nederlandse oorlogsslachtoffers moeten cruciale gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog bij de Nationale Herdenking expliciet worden benoemd. Denk aan de vervolging van de Joden, Roma en Sinti, de interneringskampen in Nederlands-Indië, dwangarbeid, verzet en collaboratie. Op 5 mei moet de huidige vrijheid gevierd worden in het licht van de gebeurtenissen waarvan we bevrijd zijn. Alleen door te benoemen voorkomen we dat we vergeten, stelt het comité. Om 5 mei werkelijk een dag van belang te laten zijn, zou die dag ook een algemeen vrije dag moeten worden.

De conceptvisie Kom vanavond met verhalen… is het voorstel van het Nationaal Comité 4 en 5 mei voor zijn beleid in de periode 2016 t/m 2020. Het is met nadruk een conceptvisie. Het comité vindt het van groot belang om in deze tijd in dialoog te blijven met de samenleving. De komende maanden bespreekt het comité de conceptvisie met organisaties van oorlogsgetroffenen en andere betrokkenen. Ook organiseert het comité vijf debatten in het land. De debatten vinden plaats tussen 27 oktober en 5 november en worden georganiseerd in Roermond, Wageningen, Rotterdam, Amsterdam en Groningen. Aanmelden kan via 4en5mei.nl.

Expliciet benoemen van gebeurtenissen op 4 mei
‘’We maken geen onderscheid tussen de doden die we herdenken. We willen wel de aard van de verschillende gebeurtenissen uit de oorlog onderscheiden”, aldus het comité. De gemeenschappelijke oorlogsgeschiedenis is meer dan de optelsom van persoonlijke ervaringen. Het comité wil ervoor zorgen dat de moord op de Joden niet alleen als zaak van de Joodse gemeenschap wordt beschouwd, en dat het bombardement op Rotterdam ook betekenis krijgt voor migranten die nu in die stad wonen. Verschillende lagen aanbrengen in herdenken helpt de aard van die ervaringen aan volgende generaties door te geven.

Verbinding
Een centrale zin uit de conceptvisie is dat 4 en 5 mei samen bepalen wie wij als Nederlanders willen zijn. 4 Mei herdenken en 5 mei vieren zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Door de oorlog in het hart te plaatsen, moet een betere verbinding ontstaan tussen de programma’s van 4 en 5 mei. Want door de herdenking op 4 mei realiseren we ons op 5 mei dat onze vrijheid niet vanzelfsprekend is. Ook op 5 mei dient de gedachte van 4 mei ‘Dit nooit weer’ levend gehouden te worden. Dat doen we door te beseffen van welke gebeurtenissen we bevrijd zijn en ons ervan bewust te zijn dat een rechtsstaat niet vanzelf ontstaat. Tevens komt de internationale dimensie van de vrijheid in Nederland niet vanzelf tot leven. “Verhalen vormen de sleutel om niet te vergeten, om levend te houden”, aldus het comité.

In Nieuwsuur van 6 oktober werd uitgebreid aandacht besteed aan de conceptvisie. Klik hier om het item te bekijken
De conceptversie is te lezen op www.4en5mei.nl

Varende oorlogsmonumenten in Wormerveer

De voormalige motorreddingboten De Zeemanspot en de Javazee bezoeken in aanloop naar de herdenkingen van volgend jaar verschillende plaatsen in het land. Zaterdag 23 en zondag 24 augustus zijn ze in Wormerveer.

‘De Zeemanspot’ ontleent haar naam aan het Fonds, waaraan Walraven van Hall en zijn broer Gijs een belangrijke bijdrage leverden. Stichting Instandhouding Motorreddingboot De Zeemanspo schenkt aandacht aan de belangrijke rol die het Fonds heeft gespeeld bij de hulp aan gezinnen van koopvaardij-, visserij- en marinepersoneel gedurende WOII en werkt nauw samen met de organisatie achter de ‘Javazee’.
Op 27 februari 1942 werd de Slag op de Javazee uitgevochten met een jammerlijke afloop voor onze vloot en de geallieerde medestrijders.

Op 23 augustus a.s., om 10.00 uur zal een lid van het College van B&W van Zaanstad met de scheepsfluit van ‘De Zeemanspot’ het startsein geven voor het evenement.

Op 23 en 24 augustus, van 10.00 – 16.00 uur, zijn de boten te bezichtigen en worden er rondvaarten op de Zaan gemaakt. Het evenement wordt gehouden bij het oorlogsmonument voor de Gevallenen in WOII ter hoogte van de Stationsstraat. Informatiepanelen en vrijwilligers zijn aanwezig om antwoord te geven op vragen over de activiteiten van de Stichting.

Herdenking dood Jan Bonekamp

Het was op 21 juni 2014 precies 70 jaar geleden dat Jan Bonekamp werd neergeschoten. Samen met Hannie Schaft kreeg Jan opdracht van de Raad van Verzet om de foute Zaanse politiekapitein Ragut te liquideren.

jan_bonekamp_185Aanvankelijk werd voor deze verzetsactie op de bewuste plek alleen een monument ter herinnering aan Jan Bonekamp neergezet. Later kwam de gedenksteen voor Hannie Schaft tegen die van Jan Bonekamp te staan. De Stichting Hoekmanfonds/Vrienden Verzet 1940-1945 verzorgde de financiën voor realisatie van dit dubbelmonument en zij hebben nu ook de nieuwe informatiezuil mogelijk gemaakt.

De kleindochters en achterkleinkinderen van Jan Bonekamp onthulden zaterdag samen de nieuwe informatiezuil.

Bonekamp

vlnr. Brigitte Scholz, Nicolette Scholz, Floor en Sil Nieweg
De voorzitter van het Stedelijk 4 & 5 mei, Els Veenis-Kaak hield een korte toespraak. Truus Menger-Oversteegen en Freddy Dekker – Oversteegen woonden de herdenking bij.
Klik hier om de reportage van RTV Noord Holland te bekijken.

4 Mei herdenking Zuidervermaning

Dit jaar werd de 4 mei herdenking gehouden in de Zuidervermaning. Met muziek van het Dagorkest Zaanstreek-Waterland werden de belangstellenden verwelkomt. Er was een redelijke opkomst.

Gerda Steenbergen hield een welkomstwoord namens de Westzaanse Gemeenschap, waarbij ze citeerde uit een boek met oorlogservaringen van de Westzaanse Rie Blommaart.

Jasmijn Westrik van school De Rank gaf een voordracht over de gevolgen van oorlog (zie foto).

Wethouder Linnekamp vertelde over de oorlogservaringen van Roosje Drilsma. Een joods meisje dat in de oorlog met haar familie Zaandam moest verlaten en in een vernietigingskamp om het leven kwam. Na het zingen van het Wilhelmus gaf het Dameskoor nog een onverwachte toegift door het lied Mens durf te leven te zingen van zaankanter Dirk Witte. Het dagorkest sloot af met het lied We’ll Meet Again van Vera Lynn. Het was een sfeervolle avond die afgesloten werd met koffie en thee.

Commissie 4 mei herdenking
Karin Timmerman

13/05/2014

Veel mensen bij Dodenherdenking in Zaandam

De Stille Tocht en de herdenking in het Plantsoen van het Verzet trokken beduidend meer mensen dan de afgelopen jaren. Daarbij waren opvallend veel jonge mensen. Het was een indrukwekkende Dodenherdenking.

De Stille Tocht ging vanaf de Dam, via het monument voor de Februaristaking 1941en de plaquette Prins Hendrikkade 2 naar het monument in het Plantsoen van het Verzet. Daar speelde het Zaans Showorkest koraalmuziek en zong Bruun Kuijt onder begeleiding van klarinettist Frank Woerdeman op een indrukwekkende wijze ‚Ben Ali Libi’ van Willem Wilmink. Afsluitend droeg Jordan Vermeulen van het Pascal College het gedicht ‚Dodenherdenking’ voor.

 Onder begeleiding van klarinettist Frank Woerdeman zingt Bruun Kuijt Ben Ali Libi

Onder begeleiding van klarinettist Frank Woerdeman zingt Bruun Kuijt Ben Ali Libi

 Burgemeester Geke Faber noemt de familie Pel in haar toespraak

Burgemeester Geke Faber noemt de familie Pel in haar toespraak

 Een vol Plantsoen van het Verzet bij Dodenherdenking in Zaandam

Een vol Plantsoen van het Verzet bij Dodenherdenking in Zaandam

 Kinderen van de Herman Gorterschool leggen bloemen bij het monument

Kinderen van de Herman Gorterschool leggen bloemen bij het monument

 Afsluitende bloemlegging door aanwezigen Dodenherdenking in Zaandam

Afsluitende bloemlegging door aanwezigen Dodenherdenking in Zaandam

Stille Tocht op De Burcht 2014

De Stille Tocht op De Burcht met voorop Drumband De Tamboermaten

Herdenking Joodse slachtoffers Zaandam

Op vrijdag 3 mei werden op de Joodse begraafplaats aan de Westzanerdijk, de Joodse slachtoffers uit de Zaanstreek herdacht.

Van de afgevoerde Zaanse Joodse burgers kwamen er 171 om in de concentratiekampen. In 1990 onthulde Prins Bernhard het monument voor deze slachtoffers van de Holocaust. Het is een boek met de namen van de 171 omgekomen Joodse burgers van de voormalige Zaangemeenten. Iedere week wordt een pagina omgeslagen van het boek dat in het Stadhuis van de gemeente Zaanstad ligt.

Els Veenis-Kaak, voorzitter van het 4 en 5 mei comité Zaanstad, las op 3 mei 2013 een aantal namen voor uit het boek met de 171 omgekomen Joodse Zaankanters. Zij gaf daarmee symbolisch alle Joods-Zaanse slachtoffers hun naam terug.

Ruben Boas, voorzitter van de Nederlands Israëlische Gemeente Noord-Holland Noord-West, zei in zijn toespraak dat het een plicht blijft om de slachtoffers steeds weer te herdenken. De herinnering van wat er zich in de Tweede Wereldoorlog heeft afgespeeld mag nooit vervagen, zodat dit niet nog een keer gebeurt.

Rabbijn Spiero bad in het Nederlands en in het Hebreeuws en wethouder Robert Linnekamp herdacht de slachtoffers namens de gemeente Zaanstad.

Dodenherdenking leeft bij steeds meer Zaankanters

Dodenherdenking 2014 kende een grote opkomst in Zaanstad. Vergeleken met andere jaren waren er meer mensen bij de verschillende herdenkingen. Wat ook opvalt is de steeds grotere groep jonge mensen en kinderen.

Toenemende belangstelling

Dodenherdenking op de Joodse Begraafplaats, Westzaan, Zaandam, Koog-Zaandijk, Assendelft, Wormerveer, Krommenie en Zaandam kende over de hele linie nog meer belangstelling dan de afgelopen jaren. Een trend die zich de laatste jaren manifesteert. De belangstelling voor de Tweede Wereldoorlog neemt duidelijk toe. Zeker bij jongere generaties. Daarnaast zou de toegenomen spanning in de wereld en de afnemende tolerantie naar minderheden een rol kunnen spelen. Het motto ‚Dit nooit meer’ is weer zeer actueel.

Verzetsplantsoen publiek en Bruun Kuijt

Jubileumjaar

Volgend jaar is het zeventig jaar geleden dat Nederland werd bevrijd. Dat zal in heel het land en zeker ook in de Zaanstreek groots worden gevierd. Binnen het Stedelijk 4 en 5 Mei Comité en de aangesloten plaatselijke 4 Mei Comités zijn de voorbereidingen al lang begonnen. Naast veel plaatselijke activiteiten wil het Comité het bevrijdingsvuur naar Zaanstad halen. Daarnaast zal de stichting Monumenten Spreken documentaires over de Tweede Wereldoorlog in de Zaanstreek met lesmateriaal aan het Stedelijk 4 en 5 Mei Comité overdragen.

4 mei herdenking Joodse Begraafplaats

Een prachtige plek, een prachtige dag.
Jong en oud verzamelden zich hier om de Zaanse Joodse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog te herdenken. 

De voorzitter van de Joodse Gemeente Noord Holland Noordwest, de heer R.D. Boas, opende de herdenking waarna Rabbijn S.Spiero een toespraak hield en een gebed deed voor de slachtoffers van de holocaust.

Wethouder E. Struijlaart zei in zijn toespraak: “Nog steeds sluiten wij mensen uit, nog steeds is vrijheid niet altijd en overal onverdeeld wederkerig, nog steeds is vrijheid niet vanzelfsprekend. Samenleven begint met elkaar te accepteren.” 

De voorzitter van het Stedelijk 4 en 5 mei Comité Zaanstad, Els Veenis-Kaak, las twee bladzijden uit het herdenkingsboek met de namen van Joodse slachtoffers uit Zaandam. Ze sloot af met het gedicht waarmee Sanne Bruinsma in 2001 de gedichtenwedstrijd van het Nationaal Comité 4 en 5 mei won.

Geen idee?!?!?!?!

Vertel mij hoe het was want ik was er niet bij.
Niet dat ik erbij wilde zijn
maar vertel mij hoe het was.
Vertel me hoe het voelde want ik heb het niet gevoeld.
Niet dat ik het wil voelen
maar vertel het me toch maar.
Vertel me, was je bang?
Of was je niet bang?
Ja natuurlijk was je bang,
……..of niet?

Vertel het mij……of wil je dat niet?
Maar vertel mij, hoe was dat gevoel?
Het hoeft niet, …..maar het mag.
Ik kan wel wat verzinnen maar dat is niet echt!
Want ik, ….ik kan het niet weten.
Of wel?
Nee toch? Ik kan dat niet.

Ik was er niet bij om te voelen wat jij voelde.
Ik heb geen idee!

Mae-Linn en Ilse van OBS De Dijk West lazen zelf geschreven gedichten voor, deze gedichten lazen ze ook voor bij de adoptie van het monument door hun school een aantal maanden geleden. Rabbijn S. Spiero zei nog een gebed, het Jizkor gebed. Hierna was er de mogelijkheid om bloemen bij het monument te leggen.