Uitnodiging herdenking Hannie Schaft 2024

Illustratie-Olivier-Rijcken

De vrouw met het rode haar

Hannie Schaft was een volwassen vrouw toen ze door de nazi’s werd vermoord. En in de laatste jaren van haar leven had ze meer ingrijpende gebeurtenissen meegemaakt dan menigeen die veel ouder mocht worden. Toch werd ze door de bezetter aangeduid als ‘das Mädel’ en ruim tien jaar later maakte Theun de Vries haar voor altijd een meisje met de titel van zijn beroemde roman.
Het wordt tijd om die kleinerende houding te laten varen en voortaan te spreken van
‘de vrouw met het rode haar’.

Tekst door Hans Kuyper

Illustratie door Olivier Rijcken

 


Vrijdag 8 maart om 11:00 uur
Internationale Vrouwendag

Op deze internationale Vrouwendag eren wij Hannie Schaft als symbool van het vrouwenverzet en als strijdster tegen racisme, fascisme en discriminatie.

Locatie: Hannie Schaft – Monument, Westzijde 39 te Zaandam

Welkomstwoord: Machteld Reitmaier

Vertegenwoordiger van het college: Natasja Groothuismink

Spreker: Hans Kuyper

Bijdrage leerlingen van de Hannie Schaftschool

1 minuut stilte

Bloemlegging door: Gemeente Zaanstad, verzets- en vrouwenorganisaties, politieke partijen, overige aanwezigen en leerlingen van de Hannie Schaftschool. U kunt voor aanvang van de herdenking aangeven dat u bloemen wilt leggen. Wilt u dan bij Machteld Reitmaier aangeven namens welke organisatie u bloemen legt?

Na de herdenking drinken we graag samen met u een kopje koffie in de Vermaning tegenover het monument.

Wij streven ernaar zo veel als mogelijk uitnodigingen te versturen via e-mail. Wilt u uitnodigingen voor herdenkingen in het vervolg persoonlijk per e-mail ontvangen dan verzoeken wij u uw e-mailadres door te geven aan: info@4en5meizaanstad.nl

Namens de leden van de Hannie Schaft werkgroep:
Marije Haarhuis, Machteld Reitmaier, Mieke Piscaer-Mansfeld,
Linda Willemszoon, Rina Schenk, Saskia ten Wolde en Hans Kuyper.

Uitnodiging herdenking Februaristaking 2024

Maandag 26 februari 9.30 uur Zaantheater.

De Februaristaking was een staking die op 25 februari 1941 begon in Amsterdam en zich op 26 februari 1941 uitbreidde naar onder andere de Zaanstreek. Het was de eerste grootschalige verzetsactie tegen de Duitse bezetter in Nederland. De staking was het enige massale en openlijke protest tegen de Jodenvervolging in bezet Europa. Aanleiding van de staking waren de eerste razzia’s in Amsterdam waarbij honderden Joodse mannen opgepakt werden. Elk jaar op 26 februari herdenken we in de Zaanstreek dit openlijke protest.

Graag nodigen wij u uit voor het volgende programma:

  • 9.30 uur Inloop in de foyer van het Zaantheater
  • 9.50 Welkom door Rina Schenk voorzitter 4 en 5 mei Comité Zaanstad
  • 9.55 uur Luiden van de klankschaal Mensenrechtenmonument
  • 10.00 uur Eén minuut stilte
  • Bloemlegging burgemeesters en andere organisaties
  • Zodra alle aanwezigen bloemen hebben gelegd gaan we terug naar de foyer van het Zaantheater
  • Informatie over het programma
  • Muzikaal intermezzo Muziekfabriek van Dijk
  • Toespraak heer Hamming, burgemeester gemeente Zaanstad
  • Gedichten door leerlingen van de Dijk Oost
  • Muzikaal intermezzo Luca Knol, 13 jaar, viool
  • Toespraak gastspreker Frans Hoving, hoofd archief Gemeente Zaanstad
  • Muzikaal intermezzo Muziekfabriek van Dijk
  • Afsluiting van het officiële gedeelte rond 11.15 uur. U kunt napraten met een kopje koffie of thee met iets lekkers.

Legt u voor een organisatie bloemen?
Meldt u dat dan graag voor 20 februari middels een mailtje naar: info@4en5meizaanstad.nl

Holocaust Memorial Day 2024

Burgemeester Jan Hamming sprak op deze herdenking de volgende woorden:

Kort geleden, had ik een indrukwekkend gesprek met mevrouw Selma Heijstek. 

Selma was 8 jaar oud en woonde met haar ouders en broer in Zaandam, aan het Apolloplantsoen.

In januari 1942, werden zij gedwongen hun woning te verlaten.

Ook hun meubels en andere dierbare spullen,

werden uit de woning weggenomen.

Op stel en sprong, zonder pardon.

De kachel was nog warm, toen deze werd afgevoerd.

Het gezin kwam terecht in het ‘Judenviertel’,

aan de Jodenbreestraat in Amsterdam.

Selma moest meemaken hoe vanuit daar,

haar Joodse moeder op transport werd gesteld naar Westerbork.

Een meisje, werd abrupt gescheiden van haar moeder.

Selma’s vader was niet-Joods en bleef.

Hij wist moeder gelukkig na 7 weken,

vrij te krijgen uit het verschrikkelijke kamp.

In juli 1945, keerde het gezin terug naar Zaandam.

Na 3 afschuwelijke en angstige jaren.

Ze keerden niet terug naar het Apolloplantsoen,

maar namen intrek aan het Prins Hendrikplantsoen.

Logischerwijs, wilden zij hun spullen terug, die eerder in beslag of in bewaring waren genomen.

Over die terugkeer naar Zaandam, sprak ik met Selma Heijstek.

Over de terugkeer van hun spullen.

En de kille behandeling van de toenmalige gemeente.

De spullen kwamen niet of beschadigd terug.

Een schadevergoeding bleef uit.

Excuses bleven uit.

“Nu ik ouder word, heb ik steeds meer moeite met de herinneringen uit die periode”. Zei mevrouw.

En niet alleen aan de verschrikkelijke oorlogsjaren zelf,

maar zeker ook aan de behandeling van de gemeente na afloop.

Het verhaal van mevrouw Heijstek, staat voor mij symbool,

voor weer een nieuw hoofdstuk over de oorlog.

Een hoofdstuk, met een verdieping, over het reflecteren op onze eigen rol.

Hoe we elkaar behandelen. Hoe we elkaar bejegenen.

Woorden kunnen bijna net zo hard inhakken op mensen, als wapens.

Mevrouw Heijstek is inmiddels in de 80.

En nog steeds doen de woorden van de toenmalige gemeente, haar pijn.

Meer dan ooit, maar ik mij zorgen om woorden.

Begrip, maakt steeds vaker plaats voor belediging. Voor bedreiging.

Dit jaar vieren we dat gemeente Zaanstad 50 jaar is.

Dat doen we met het thema “Verbonden in verscheidenheid”.

Een thema dat uitnodigt, tot het vieren van onze verschillen.

Want onze verschillen,

hoeven niet te leiden tot verdeling of onverdraagzaamheid.

Verschillen zijn er. Iedereen is uniek.

We zijn allemaal verbonden in verscheidenheid.

Woorden doen ertoe. Luisteren doet ertoe.

Woorden kunnen wonden helen.

En daarom ging ik op bezoek bij mevrouw Heijstek.

Om te luisteren naar haar verhaal.

Om begrip te tonen.

Om excuses te maken,

voor de woorden die zij in het verleden heeft moeten aanhoren.

Woorden kunnen wonden maken. Woorden kunnen ook wonden helen.

Vandaag herdenken we alle woorden en daden,

uit de donkerste dagen van ons verleden.

We herdenken alle slachtoffers,

die daardoor gevallen zijn,

die daardoor geraakt zijn.  

Moge wij hen eren, door met onze woorden,

geen nieuwe wonden te maken, maar om wonden te helen.

Dank u wel.

UITNODIGING

Tot het bijwonen van de herdenking van de Holocaust Memorial Day in aanwezigheid van vertegenwoordigers van de Joodse Gemeente NHNW en de leerlingen van openbare basisschool De Dijk West.

In 1941 kiezen de Duitsers Zaandam uit om als eerste gemeente ‘joden-vrij’ te worden. Voor de oorlog wonen er 320 joden in de Zaanstreek. Na de oorlog zijn dit er nog maar 140. Op 27 januari 1945 werd het vernietigingskamp Auschwitz in Polen bevrijd door het Rode Leger. Deze dag is het symbool geworden van het herdenken van 6 miljoen vermoorde joden en de vele andere slachtoffers die vielen in de Tweede Wereld Oorlog.

Programma:

· Opening door Ruben Boas, voorzitter Joodse Gemeente Noord-Holland Noordwest.

. Toespraak door burgemeester Hamming van de gemeente Zaanstad.

. Gedichten voorgedragen door kinderen van de openbare school de Dijk West.

· Gebed voor slachtoffers van het Nazi Regiem door Rabbijn Shmuel Spiero.

· Ter nagedachtenis aan de 177 joodse Zaanse slachtoffers worden alle namen opgelezen.

· Jizkor door Rabbijn Shmuel Spiero.

· 2 minuten stilte.

· Bloemlegging door verschillende organisaties.

· Afsluiting door Ruben Boas.

· Defilé langs het monument.

 

Mannen/jongens dragen een hoofddeksel op de begraafplaats

Datum / tijdstip: vrijdag 26 januari om 12.00 uur

Locatie: Joodse Begraafplaats, Westzanerdijk 310-312, Zaandam

Gouwpark

Op vrijdag 20 oktober jl. is het bord voor de omgekomen Zaandamse verzetsstrijders, naar wie de straten in Gouwpark genoemd zijn, onthuld. Sjef Swolfs, zoon van een van de vernoemde verzetsstrijders, Erik Schaap en Herman van Kordenoordt hadden hiertoe het initiatief genomen. Tijdens de onthulling spraken Rina Schenk, voorzitter van het 4 en 5 mei Comité, Stadsdichter Lisa van Tongeren en wethouder René Tuijn. Ondanks het onstuimige herfstweer was de opkomst groot.

Herman van Kordenoordt, penningmeester 4 en 5 mei Comité Zaanstad

Rina Schenk – fotografie: Pascal Fielmich

 

 

 

 

 

 

 

 

Klok die half acht slaat

Een geest die niet buigt komt met vele geluiden. Dat van krakende vuisten en
een gloeiend hart, dat een onwis ritme geeft aan wat alle vormen aan kan
nemen. Het geschuifel van de toekomst op een slap koord met een spoor van
zorgen achter zich aan, dat van een taai web dat sluit en zij die erin verstrikt
raken. Zich klaarmaken als er geen ontkomen is. In de verte hun kinderen. En zij:
pieker niet om iets wat zo moet zijn.

Een geest die niet buigt komt met vele geluiden, een duingewas dat zich
uitstrekt om ze op te vangen, ruisend zand dat droog bloed naar de zee draagt.
De klok die half acht slaat en de schoten. De takken van bomen die zich in
elkaar vlechten om het snel te kunnen dempen. Terwijl hun toppen alvast naar
de hemel wijzen. Trillend hout van een smeulende boerderij, een dun Wilhelmus
op de laatste reis.

Een geest die niet buigt komt met nieuwe geluiden, van mensen in hun
voertuigen die navigeren op basis van hun namen, door nieuwe straten. Zoals
we een weg zoeken door een tijd waarin hun levens onze paden zijn.
Het verleden is geen vreemde wijk.

Lisa van Tongeren Stadsdichter van Zaanstad

Lisa van Tongeren – Fotografie: Pascal Fielmich

Onthulling zeven struikelstenen voor Zaanse Joden die in de Tweede Wereldoorlog werden weggevoerd en vermoord. Bijeenkomst afsluiting project Struikelstenen Zaanstad.

Van de bijna driehonderd Joden die begin 1942 woonden in het gebied dat nu Zaanstad is, stierven 177 personen een voortijdige dood, vrijwel allen in Auschwitz of Sobibor. Van hen heeft het merendeel geen graf.

De werkgroep Struikelstenen Zaanstad wil de namen van alle omgekomen Zaanse Joden zichtbaar maken op een struikelsteen. Daarmee ontstaat een gebroken namenlint door de stad: een monument dat de herinnering aan de weggevoerde Zaanse Joden levend houdt.

In Zaanstad zijn inmiddels 166 struikelstenen geplaatst.

Op 29 september worden weer zeven struikelstenen onthuld.

Later volgen de laatste vier, die geplaatst moeten worden op locaties die onderdeel zijn van nog in voorbereiding zijnde nieuwbouwprojecten .

Als de laatste vier struikelstenen ook onthuld zijn, worden alle 177 in de Holocaust omgebrachte Zaans-Joodse inwoners herinnerd door middel van deze gedenktekens.

Op 29 september aanstaande worden in Zaandam zeven struikelstenen onthuld. Tijdens een korte ceremonie worden de namen en levensgeschiedenissen voorgelezen van de mensen voor wie een steen onthuld wordt. Daarna kan, na een ogenblik stilte, een steentje – bloemen worden nooit gelegd op Joodse ‘graven’ – bij de struikelstenen worden gelegd.

Omdat deze zeven struikelstenen voorlopig de laatste zijn die onthuld worden, sluiten we op deze dag ook het project af met een eenvoudige slotbijeenkomst bij het namenboek in de hal van het Stadhuis.

U bent van harte welkom bij de onthullingen en bij de slotbijeenkomst.

De struikelstenen worden gemaakt door de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Het door hem opgezette project loopt al vanaf 1994. Sindsdien legde hij verspreid over Europa tienduizenden Stolpersteine, zoals de struikelstenen in het Duits heten. Demnig heeft ze zo genoemd, omdat je er over struikelt in je hoofd en je hart, en je moet buigen om de tekst op de stenen te kunnen lezen. Passanten worden als het ware uitgenodigd om even stil te staan bij de aangeboden informatie. Op de gedenktekens (10 x 10 cm.) worden, in een messing plaatje, onder meer de naam, geboortejaar en overlijdensdatum van het slachtoffer aangebracht. De struikelstenen krijgen vervolgens een plek in het trottoir bij de voormalige woningen van de slachtoffers.

Programma

De onthullingen vinden plaats op vrijdag 29 september

om 13.45 uur:

Saenredamstraat 41 1 steen voor Samuel de Lange (1906-1945)

om 14.30 uur:

Westzijde 32 1 steen voor Mozes Stad (1901-1944)

om 15.15 uur:

Zuiddijk 297 1 steen voor Rudolf Kaplan (1908-1945)

om 16.00 uur:

Hermitage 91 4 stenen voor Marianne Groen-Loonstein (1863-1943), Catharina Izaak Groen (1891-1943), Leendert Izaak Groen (1893-1943) en Sara Groen (1901-1944).

Na afloop van de onthullingen treffen we elkaar om circa 16.30 uur in de hal van het Stadhuis bij het namenboek. Daar wordt om 17.00 uur het project Struikelstenen Zaanstad afgesloten.

De realisatie van het project Struikelstenen wordt mogelijk gemaakt door bijdragen van vele particulieren, bedrijven en onder andere de volgende fondsen:

Honig Laan Fonds, Associatie Uitvaartfonds, Bredenhofstichting, P.M. Duyvis fonds, Jacob Stinsfonds, Gerrit Blaauwfonds, De Rooie Cent, Arie Lemsfonds.

Zaanse Struikelstenen: een overzicht van De Orkaan

https://www.deorkaan.nl/alle-zaanse-struikelstenen-bij-elkaar-%F0%9F%8E%A5/?fbclid=IwAR20ByQ8cncAxSVozRlZuvDmfYDNaNTaCXx7tSFW5RXjNX4yPxowZqf4ONw

Vrijheidsmaaltijd in de Bullekerk op 5 mei

Op 5 mei vieren we Bevrijdingsdag. In de Bullekerk wordt dat gevierd met een Vrijheidsmaaltijd. De Vrijheidsmaaltijd zorgt voor bijzondere ontmoetingen aan de eettafel en is dé plek voor een goed gesprek over vrijheid. De maaltijd wordt bereid door koks uit Oekraïne.

Vrijheidsmaaltijden
De Vrijheidsmaaltijden worden in heel Nederland georganiseerd. De kern van de Vrijheidsmaaltijd is een bijzondere ontmoeting aan de eettafel, waarbij de gasten over vrijheid en onvrijheid spreken: thema’s waar je niet dagelijks bij stilstaat en waar je bij uitstek op Bevrijdingsdag aandacht aan kan geven.

Inloop: vanaf 19.30 uur
Aanvang: 20.00 uur

Reserveren
Tickets voor de Vrijheidsmaaltijd kosten 15 euro per persoon (exclusief drankjes).

RESERVEER HIER

Bij de Vrijheidsmaaltijd worden vluchtelingen uitgenodigd.

De Vrijheidsmaaltijd wordt georganiseerd in samenwerking met het 4 en 5 mei Comité Zaanstad.

Brochure Zaanse struikelstenen

De Werkgroep Struikelstenen Zaanstad nam in 2018 het initiatief om in Zaanstad struikelstenen te plaatsen ter herinnering aan de in de Holocaust omgekomen Zaanse joden.

Na veel voorbereidingen, zoals het bepalen van het aantal te leggen stenen, de precieze locaties en het bijeenbrengen van het benodigde geld, konden op 16 april 2019 de eerste officiële steenleggingen gedaan worden.

Nu vijf jaar later is het project bijna afgerond, de laatste stenen van de in totaal 177 struikelstenen zullen dit najaar gelegd worden.

Er is nu voor ieder die geïnteresseerd is een brochure verschenen met alle adressen in Zaanstad waar struikelstenen liggen en de namen, geboorte- en sterfdatum van hen voor wie de struikelstenen gelegd zijn.

De brochure geeft met duidelijke kaartjes de locaties aan, via een QR code kan meer informatie over de personen bekeken worden.

De brochure is gratis aan te vragen via info@4en5meizaanstad.nl en zal op verschillende plaatsen beschikbaar zijn zoals bij het Gemeentearchief in het Stadhuis en bij herdenkingen in het kader van 4 en 5 mei.