Koning opent tentoonstelling in Verzetsmuseum Amsterdam

/in /door

Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander opent woensdagmiddag 22 april 2015 de tentoonstelling Geen nummers maar Namen in Verzetsmuseum Amsterdam. In de tentoonstelling staan Nederlandse politieke gevangenen centraal die tijdens de Tweede Wereldoorlog gevangen zaten in concentratiekamp Dachau. Door jongeren geschreven biografieën van voormalige gevangenen vormen het uitgangspunt van de tentoonstelling.

Tussen 1941 en 1945 zaten meer dan tweeduizend Nederlanders, voornamelijk verzetsmensen, gevangen in concentratiekamp Dachau. In de tentoonstelling laten aangrijpende persoonlijke verhalen en voorwerpen zien hoe zij probeerden te overleven in een kampsysteem dat was gericht op ontmenselijking. Jaap van Mesdag maakte muziek, Pim Boellaard had een dambord in de deksel van zijn kampkist, Lies Bueninck-Hendrikse hield een foto van haar dochtertje Joke verstopt, Willemijn van Gurp schreef een liederen- en psalmenboekje en Frits van Hall wist kleine reliëfs te maken.

Ontmoeting tussen generaties
Verhalen van oud-Dachau-gevangenen zijn de afgelopen jaren opgetekend door Nederlandse jongeren tussen de 16 en 19 jaar. Zij deden uitgebreid onderzoek, interviewden voormalige kampgevangenen of hun nabestaanden en bezochten de plekken waar zij gevangen zaten. In korte filmpjes vertellen jongeren in de tentoonstelling hoe de verhalen hen hebben geraakt. In samenwerking met Amnesty International belichten jongeren ook het lot van drie hedendaagse politieke gevangenen.

Interactief monument
Middelpunt van de tentoonstelling is een interactief monument voor alle Nederlandse gevangenen in Dachau. In het monument kan het publiek zoeken naar de personen achter de kampnummers. Wat was hun naam, wanneer kwamen ze in Dachau aan, hoe is het hen daar vergaan? Het Verzetsmuseum nodigt bezoekers ook uit informatie over oud-gevangenen toe te voegen aan het monument, zodat een steeds rijker beeld ontstaat.

70 jaar bevrijding
Ter gelegenheid van 70 jaar bevrijding vinden diverse evenementen plaats in het kader van Geen nummers maar Namen. Daarbij werkt het Verzetsmuseum samen met scholen, organisaties van kampslachtoffers, herinneringscentra in Nederland en Duitsland en Amnesty International.

De tentoonstelling Geen nummers maar Namen  is van 23 april t/m 25 oktober 2015 in Verzetsmuseum Amsterdam te bezichtigen. Zie voor meer informatie www.verzetsmuseum.org

Voorstelling Maarten Peters 22 april in Het Zaantheater

/in /door

Maarten Peters, songwriter voor onder anderen Liesbeth List, Rob de Nijs en Margriet Eshuijs, schrijft sinds 1999 elk jaar een nieuw lied voor de 4 mei-Herdenking in Westerbork. ‘Noodzaakliedjes’, noemt hij ze zelf, als kleine monumentjes. Dit jaar is het zeventig jaar geleden dat er een einde kwam aan de oorlog. Om hierbij stil te staan, maakte Maarten Peters de muziekvoorstelling Bevroren Tranen, waarin hij al zijn prachtige poëtische liedjes brengt.
 
Naast het zingen van zijn liederen vertelt Maarten Peters over gebeurtenissen en ontmoetingen met bijzondere mensen die hem inspireerden tot het schrijven van dit unieke repertoire. Hij illustreert zijn verhalen met korte filmpjes. Het decor van de voorstelling bestaat uit mooie beeldcollages waarin historisch beeldmateriaal van de Zaanstreek is verwerkt.

De voorstelling is te zien op 22 april in Het Zaantheater.

Kaarten voor deze prachtige voorstelling kunt u hier bestellen.

Bedankt voor onze vrijheid!

/in /door

Het boek Bedankt voor onze vrijheid! is geschreven door de 34 jarige Leonie Vrieze uit Varsseveld.

De inspiratie voor het boek is voortgekomen uit de verhalen van de familie van Leonie. 

In het boek staan verhalen over de Rademakersbroek, De slag bij de Grebbeberg, De Februaristaking, het isoleren en vervolgen van de Joodse gemeenschap, Kamp Westerbork, Het Verzet, Dwangarbeid, De Slag om Arnhem, De razzia in Putten, De Hongerwinter, Nederlands-Indië en De Bevrijding. Tussen de verhalen door vindt u prachtige foto’s van bijbehorende oorlogsmonumenten, gemaakt door de schrijfster zelf.

Ieder verhaal begint met de beschrijving van een persoonlijke situatie uit de tijd dat de beschreven gebeurtenis plaats vond. Ook maakt de schrijfster een koppeling met het heden, zodat de lezer kan nadenken over de hedendaagse maatschappij.

Het boek is aantrekkelijk voor jong en oud en u kunt het bestellen bij www.actua-uitgeverij.nl

Start van het fortenseizoen

/in /door

Hart van de Stelling van Amsterdam!

De Forten bezocht, maar nog nooit het Hart van de Stelling?!

Op zaterdag 18 en zondag 19 april van 11.00 tot 16.00 uur staan de rondleidingen van het Hembrugmuseum op het Hembrugterrein in Zaandam in het teken van de Stelling van Amsterdam.

Binnen de Stelling van Amsterdam moest alles aanwezig zijn voor een langdurig beleg. Een munitie- en wapenfabriek waren noodzakelijk. Het Delftse munitie- en wapenbedrijf werd daarvoor uitgebreid met een nieuwe locatie: het uitgestrekte Hembrugterrein in Zaandam, nu een belangrijk monumentaal industrieel erfgoedcomplex. Het Hembrugmuseum vertelt het verhaal van de rijke geschiedenis van deze 324 jaar oude wapen- en munitiefabriek. Op het programma staat ondermeer een wandeling met gids over een deel van het monumentale terrein naar het Sectorpark Zaandam, inclusief een bezoek aan een oude munitie opslagbunker, tevens rijksmonument, ingericht als werkplaats anno 1900. In deze munitie opslagbunker vinden afwisselend vertoningen van documentaires over het Hembrugterrein en de Stelling van Amsterdam plaats. Er is een informatiekraam van MEGA (Stichting Militair Erfgoed Groot Amsterdam) over de Stelling van Amsterdam en het Unesco Werelderfgoed. Een feestelijke omlijsting van het programma refereert aan de destijds legendarische activiteiten van de Personeelsvereniging van Eurometaal NV en de AI, Artillerie Inrichtingen.

Voor verdere informatie gaat u naar www.hembrugmuseum.nl

Uniek digitaal lesproject Monumenten Spreken nadert voltooiing

/in /door

28 films over de oorlog in De Zaanstreek, 90 getuigen geïnterviewd

Na vier jaar is Monumenten Spreken klaar. De films over de Zaanstreek in de Tweede Wereldoorlog zijn af. De lessen voor het basis- en voortgezet onderwijs zijn gemaakt. De website (www.monumentenspreken.nl) gaat ‘live’ op 31 maart als het pakket wordt overgedragen aan het Stedelijk Comité 4 en 5 mei  Zaanstad.

De Februaristaking, de Jodenvervolging, de razzia op de Burcht, de liquidatie van politiecommissaris Ragut door Hannie Schaft op de Westzijde, de moord op verzetsman Piet Zwart door mede-verzetsleden, de heimelijke ontmanteling van Van Gelder Papier, de Verblifa-staking in Krommenie, de represailles aan de Zaanweg, de Provincialeweg, de Leeghwaterweg, bij de Bernhardbrug en op de Burcht, het terreurbewind van de Oostzaanse NSB-burgemeesters… al deze en nog veel meer gebeurtenissen staan centraal in de 28 mini-documentaires die Monumenten Spreken over de Zaanstreek in de oorlog maakt.

Nergens in Nederland is op zo’n manier de oorlog in beeld gebracht. Dat komt vooral omdat er met 90 ooggetuigen is gesproken. Zij vertellen de verhalen waarvan de 28 Zaanse oorlogsmonumenten de stille getuigen zijn.

Zij waren erbij toen Hannie Schaft politiecommissaris Ragut neerschoot, ze zagen hoe Todeskandidaten door de Duitsers werden neergeschoten als represaille op liquidaties door het verzet, ze waren ooggetuige van die liquidaties, ze hadden onderduikers in huis of moesten zelf onderduiken, ze werd tewerk gesteld in Duitsland, of deden mee aan de Februaristaking. Ze zagen hoe hun vader gearresteerd werd om nooit meer terug te komen.

Op 31 maart wordt het project overdragen in het Zaantheater. Er zal gesproken worden door burgemeester Geke Faber, Monumenten Spreken-voorzitter Merel Kan en Els Veenis-Kaak, voorzitter van het Stedelijk Comité 4 en 5 mei Zaanstad. Tijdens de bijeenkomst die om 13:00 begint, wordt opgetreden door de Zaanse band De Kift. Zij hebben ook voor alle muziek bij de documentaires gezorgd. Twee films van Monumenten Spreken, over de monumenten bij de Bernhardbrug en op de Burcht gaan deze dag in première.

Frans Timmermans houdt Willem Arondéuslezing

/in /door

HAARLEM – Eurocommissaris en eerste vice-voorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans houdt op 12 mei 2015 de Willem Arondéuslezing in de Grote of St. Bavokerk in Haarlem. Vorig jaar werd de lezing gehouden door Boris Dittrich.

Frans Timmermans is sinds 1 november vorig jaar vicevoorzitter van de Europese Commissie. In die functie is hij verantwoordelijk voor Betere regulering, interinstitutionele verhoudingen, duurzame ontwikkeling en fundamentele rechten.

Voordat Timmermans Eurocommissaris werd was hij onder meer minister van Buitenlandse Zaken, staatssecretaris van Buitenlandse Zaken en Tweede Kamerlid voor de PvdA. Als Kamerlid had hij defensie en buitenlandse zaken in zijn portefeuille.

Eigenzinnig

De Willem Arondéuslezing is door Provinciale Staten van Noord-Holland ingesteld als eerbetoon aan Willem Arondéus (1894-1943) die tijdens de Tweede Wereldoorlog actief was in het kunstenaarsverzet. In 1943 was hij een van de leiders van de overval op het Amsterdams bevolkingsregister, een actie waarvoor hij, na een schijnproces, in de duinen van Overveen werd terechtgesteld.

Arondéus was eigenzinnig en kwam op jonge leeftijd, indruisend tegen de mores van zijn tijd, openlijk uit voor zijn homoseksuele geaardheid. Zelfs in de liberale kunstenaarskringen waarin hij verkeerde was dit gedurfd en ongewoon.

Arondéuslezing

Doel van de Arondéuslezing is dat iemand uit de wereld van wetenschap, cultuur, journalistiek of religie een lezing houdt met de eigenzinnigheid van Arondéus als inspirerende leidraad

De Arondéuslezing werd in voorgaande jaren gehouden door, onder andere, mensenrechtenactivist, schrijver en oud-politicus Boris Dittrich en journalist Step Vaessen.

Wie de lezing bij wil wonen, dient zich aan te melden via een aanmeldingsformulier op de website van de provincie. Klik hier om direct naar het aanmeldformulier te gaan.

bron: Noordhollands Dagblad, geschreven door Roel van Leeuwen

Geen nummers maar Namen

/in /door

Nederlandse politieke gevangenen in concentratiekamp Dachau

Tussen 1941 en 1945 zaten ruim tweeduizend Nederlanders, voornamelijk politieke gevangenen, in concentratiekamp Dachau. Bij binnenkomst kregen ze een nummer; hun naam deed er niet langer toe. Van 23 april tot en met 25 oktober 2015 staan in Verzetsmuseum Amsterdam de personen achter de nummers centraal in de tentoonstelling Geen nummers maar Namen. Nederlandse politieke gevangenen in concentratiekamp Dachau. In samenwerking met Amnesty International wordt ook het lot van hedendaagse politieke gevangenen belicht. Door jongeren geschreven biografieën vormen het uitgangspunt van de tentoonstelling.

Persoonlijke verhalen en authentieke objecten van politieke gevangenen uit Dachau – overwegend verzetsmensen – maken inzichtelijk hoe gevangenen hun menselijkheid probeerden te bewaren in een systeem gericht op ontmenselijking. Jaap van Mesdag maakte muziek, Pim Boellaard kerfde een dambord in de deksel van een kampkist, Lies Bueninck-Hendrikse hield een foto van haar dochtertje Joke verstopt, Willemijn van Gurp schreef een liederen- en psalmenboekje en beeldhouwer Frits van Hall wist kleine reliëfs te maken.

Ontmoeting tussen generaties
Verhalen van oud-Dachau-gevangenen zijn de afgelopen jaren opgetekend door Nederlandse jongeren tussen de 16 en 19 jaar. Zij deden onderzoek in archieven, interviewden oud-kampgevangenen of hun nabestaanden en bezochten de plekken waar zij gevangen zaten. In korte filmpjes vertellen jongeren in de tentoonstelling hoe de verhalen ze hebben geraakt. ‘We hebben er dankzij dit project een vriendin bij! … Zij zet ons aan het denken waar het in het leven echt om gaat’, aldus Jop Bruin over oud-gevangene Willemijn van Gurp.

Interactief monument 
Concentratiekamp Dachau werd op 22 maart 1933 in gebruik genomen als eerste permanent bedoelde concentratiekamp, stond model voor alle latere concentratiekampen van nazi-Duitsland en heeft als enige concentratiekamp gedurende de gehele naziperiode gefunctioneerd. Voor veel Nederlandse gevangenen werd Dachau het eindstation. Middelpunt van de tentoonstelling is een interactief monument voor alle Nederlandse gevangenen in Dachau. In het monument kunnen bezoekers kampnummers omzetten in namen met biografische gegevens. Ook kan informatie toegevoegd worden, zodat een steeds completer beeld ontstaat en uiteindelijk alle Nederlandse gevangenen uit Dachau een naam en identiteit terugkrijgen.

Actueel onrecht
Vandaag, 70 jaar na de Tweede Wereldoorlog, worden nog steeds mensen gevangen gezet vanwege hun mening of verzet tegen machthebbers. In samenwerking met Amnesty International is er in de tentoonstelling aandacht voor drie hedendaagse gevangenen: Raif Badawi (blogger uit Saudi-Arabië, veroordeeld tot onder meer duizend stokslagen), Aster Fissehatsion (politica uit Eritrea, gevangen zonder tenlastelegging of proces) en Liu Xia (dichter en kunstenares uit China, voor onbepaalde termijn gevangengehouden in haar huis).

Publicatie en andere activiteiten
Bij Geen Nummers maar Namen verschijnt een publicatie met alle door jongeren geschreven biografieën van oud-Dachau-gevangenen met inleiding door Jos Sinnema, initiatiefnemer van het project. Daarnaast worden in het kader van Geen nummers maar Namen veel activiteiten georganiseerd: een podiumpresentatie op 4 mei in Theater Bellevue, presentaties van biografieën door jongeren en kleine tentoonstellingen op diverse locaties in Nederland, waaronder in Nationaal Monument Kamp Amersfoort. Het Nederlands Dachau Comité organiseert een Dachau-lezing op 24 april 2015 in de Rode Hoed te Amsterdam.

Zie www.verzetsmuseum.org voor meer informatie.

Wie herkent de mensen op deze foto?

/in /door

In nieuwsblad De Zaankanter/Krommenieër stond het verhaal van mevrouw A.H. Muis-Hoorn, opgetekend door Kees Klinkenberg. De Zaandamse is op zoek naar de namen van de mensen die na de bevrijding op de foto werden gezet op de Dam in Zaandam.

Haar oog viel op de presentatie van de nieuwe voorzitter van Het Lustrumcomité, onderdeel van Het Stedelijk 4 en 5 mei Comité Zaanstad. Voor mevrouw Muis-Hoorn, trots draagster van het Verzetsherdenkingskruis, begonnen de raderen meteen te draaien. Als voormalig koerierster volgt zij alles wat met de Tweede Wereldoorlog te doen heeft op de voet. Met haar 92 jaar is ze nog precies op de hoogte.

‘Dat is de reden dat ik een foto onder de aandacht wil brengen’ is haar opening. Op haar tafel stapels papieren én een ringband. In de hoek van de kamer staat een typemachine. ‘Ik moet nog zoveel doen’ verontschuldigd zij zich. De foto is er één met al haar collegae koeriers op de Dam in Zaandam na de bevrijding. Met z’n allen staan de Zaandamse én Wormerveerse stille helden op een vrachtauto van haar vader Jan Hoorn, die een kolenhandel bestierde tegenover het station in Zaandam.
‘Het klinkt misschien vreemd, maar de namen van de mensen op de foto zijn om de één of andere manier nooit doorgekomen. Dat komt mede doordat we in de oorlog allemaal schuilnamen gebruikten. Na de oorlog moest er gewoon weer hard gewerkt worden en is het er nooit van gekomen. Nu besef ik dat er ongetwijfeld al een aantal op de foto niet meer onder ons zijn.’
Het is voor Alida Henrica Muis-Hoorn, zoals zij voluit heet, nog altijd een raadsel hoe zij ooit werd uitverkoren voor het verzetswerk. ‘Opgegroeid ben ik in een beschermde omgeving. Ik werkte bij Verkade voor de directie. Op een dag kwam ik een meisje tegen die mij vroeg of ik iets voor mijn land wilde betekenen na de oorlog. Dat leek mij geweldig en dus was mijn antwoord ja. In feite ben ik mijn hele leven een rebel gebleven.’
Een vervolg op dat gesprek leek lang te duren tot Ali ineens weer in contact kwam met het meisje. ‘Het was niet voor na de oorlog, maar meteen. Nu had ik wel al iets gehoord over het verzet natuurlijk. Ik had alleen geen idee wat ik daar dan voor kon betekenen. En dat het zo lang duurde had te maken met een screening.’
Zij werd verzocht zich te melden aan een deur op de Dam. ‘Tussen de Koperen Bel en het postkantoor en ik moest op een speciale manier kloppen. Stond ik daar ineens in een zaaltje met allemaal somber kijkende mannen. Niemand zei er iets. Totdat ineens baas Willy achter een gordijn vandaan kwam.’
Vanaf dat moment kreeg het leven van mevrouw Muis-Hoorn een totaal andere wending. ‘Om dat allemaal goed overzichtelijk te houden schrijf ik mijn belevenissen nog altijd op. Deze ringband is mijn geschiedenis. ‘
Keurig gerubriceerd voorzien van allerlei bijbehorende papieren en foto’s leest het verhaal als een soort jongensboek. ‘Let niet op de spelfouten, want dat typen is niet altijd even goed.’

Met het oog op het naderende jubileum 70 jaar bevrijding zoekt mevrouw Muis nu de namen van haar collegae op de foto. Reacties kunnen worden gestuurd aan de redactie van de Zaankanter:  redactie@zaankanter.nl

 

bron: Dichtbij.nl

Onthulling monument ‘Christus-Koning’

/in /door

 “Het monument is geboren door en in de oorlog, toen hongersnood en vernietiging dreigden. Maar liever zien wij het toch als vredesmonument. Dat is het in veel rijkere zin. Al wie hier langs komt, diene er een aansporing in te vinden tot waarachtige vrede. “ Deze mooie woorden werden gesproken door pastoor Van der Marck van de parochiekerk van St. Bonifatius, Oostzijde 14 Zaandam, bij de onthulling van het monument op 31 oktober 1948.

Monumenten Spreken
Stichting De Monumenten Spreken legt de verhalen van ooggetuigen vast met als duidelijke afkadering het verhaal achter alle oorlogsmonumenten die de Zaanstreek rijk is. Dit doet ze door het maken van korte indringende documentaires. Tijdens het draaien van één van deze documentaires kwam de crew van Monumenten Spreken erachter dat dit monument een oorlogsmonument is, of in de woorden van pastoor Van der Marck: een vredesmonument.

Stedelijk Comité 4 en 5 mei Zaanstad
Vreemd genoeg was het Christus-Koning monument nog niet opgenomen in de monumentendatabase van Het Stedelijk Comité 4 en 5 mei Zaanstad. Daarom onthulden Het Stedelijk Comité samen met Monumenten Spreken het monument na 66 jaar voor de tweede keer. Dit gebeurde op woensdag 3 december om 10.30 bij het monument bij de St. Bonifatiuskerk aan de Oostzijde in Zaandam in aanwezigheid van Pastoor A. Goedhart. Els Veenis-Kaak sprak enkele woorden en legde samen met Merel Kan van Monumenten Spreken en Pastoor Goedhart bloemen bij het monument.

Monument adopteren
Veel van de nu 28 monumenten in Zaanstad zijn door scholen geadopteerd. Elk jaar gaat de school met één of meerdere groepen naar hun monument om bloemen te leggen en gedichten voor te dragen. Na de onthulling van het Christus-Koning monument is het mogelijk voor scholen om dit monument te adopteren. Voor meer informatie over het adopteren van dit of een ander monument klikt u hier.

Druk bezochte boekpresentatie in Zaans Museum

/in /door

Tijdens een druk bezochte bijeenkomst in het Zaans Museum is zondag 16 november de vernieuwde uitgave van het boek Walraven van Hall Premier van het verzet gepresenteerd. Piet Bakker, actief in het bestuur van Monumenten Spreken, opende de bijeenkomst met een welkomstwoord.

Els Veenis-Kaak, voorzitter Stedelijk 4 en 5 mei Comité Zaanstad, hield vervolgens een toespraak waarin ze in het kort het lustrumprogramma van herdenking en viering 70 jaar Bevrijding noemde.
Zowel Bakker als Veenis-Kaak wezen er op dat het boek van Schaap, door de vele feiten die boven water zijn gekomen, eigenlijk een compleet nieuw boek is.
Merel Kan, voorzitter van Stichting Monumenten Spreken, introduceerde daarna kunstenaar Barbara van Marle en haar werk. Geïnspireerd op de verhalen achter de oorlogsmonumenten in de Zaanstreek heeft de Zaandamse schilderijtjes op hout gemaakt, die te zien zijn in het Zaans Museum. 
Nieuwe feiten
Bakker gaf hierna het woord aan schrijver Erik Schaap. ‘Het eerste boek wordt nu tweedehands aangeboden voor een hogere prijs, moet je na gaan. Koop het niet want nu is er een nieuw boek met veel meer toevoegingen’, begon Schaap. Daarna somde Schaap enkele van deze nieuwe feiten op.
Schaap overhandigde het eerste exemplaar van zijn nieuwe boek aan Aad en Mary-Ann van Hall, twee van de drie kinderen van de verzetsstrijder.
Verzetsplantsoen
Vervolgens vond de vertoning van de mini-documentaire gemaakt door Monumenten Spreken over het monument in het Verzetsplantsoen plaats. Hierin komen de zonen van Henk op den Velde en Walraven van Hall aan het woord over de verzetsdaden van hun vaders.
Aan het einde van de bijeenkomst kreeg Schaap nog een cadeau van Els Veenis-Kaak en een bos bloemen van Maria van Buren van Stichting Uitgeverij Noord-Holland. De bos bloemen gaf Schaap daarna meteen door aan Mary-Ann van Hall als dank voor de vele hulp van de kinderen bij de totstandkoming van het boek.
Het boek van Schaap is mede tot stand gekomen door een financiële bijdrage van het Stedelijk 4 en 5 mei Comité Zaanstad. Op de site van het Stedelijk 4 en 5 mei Comité Zaanstad is er meer actuele informatie te vinden. Het Stedelijk 4 en 5 mei Comité Zaanstad zit ook op Facebook.

bron: dichtbij.nl