Tentoonstelling 150 jaar afschaffing slavernij

/in /door

Dit jaar is het 150 jaar geleden dat Nederland de slavernij in Suriname en de voormalige Nederlandse Antillen afschafte. Ter gelegenheid daarvan organiseert Bureau Discriminatiezaken een expositie over deze vlek op de vaderlandse geschiedenis.

Zaanse slavenhouders en afstammelingen
De expositie 150 jaar afschaffing slavernij bestaat uit negentien panelen met foto’s en informatie. Er is speciale aandacht voor de rol van enkele Zaanse slavenhouders en hun lijfeigenen. Het percentage inwoners met een Surinaamse of Antilliaanse achtergrond ligt in de Zaanstreek boven het landelijk gemiddelde. Het feit dat er zo’n groot aantal inwoners met een Surinaamse/Antilliaanse achtergrond herbergt, maakt het interessant om informatie beschikbaar te stellen over de voorouders van deze mensen en de rol van Nederland bij het in standhouden en vervolgens opheffen van de slavernij. Bewustwording van een gedeelde geschiedenis kan op een positieve manier bijdragen aan een gedeelde sociale samenhang.

Gezamenlijk verleden en samenleven
Op 1 juli 2013, precies 150 jaar na de afschaffing van de slavernij, gaat de gemeente een straat vernoemen naar Anton de Kom. Bureau Discriminatiezaken Zaanstreek/Waterland had de gemeente gevraagd deze Surinaamse mensenrechtenactivist en verzetsstrijder te eren met een straatnaam. Het thema ‘150 jaar afschaffing slavernij’ is voor Bureau Discriminatiezaken een belangrijke gelegenheid om opnieuw het bestaan van de multiculturele samenleving te benadrukken. De kleurrijke samenleving die Nederland in de loop der jaren is geworden.Door het organiseren van deze expositie hoopt Bureau Discriminatiezaken bij te dragen aan bewustwording van het gezamenlijk verleden, ter bevordering van de sociale cohesie. De tentoonstelling is tot juni 2013 op verschillende plaatsen in de Zaanstreek te zien.

Data rondreizende tentoonstelling
De tentoonstelling 150 jaar afschaffing slavernij is tijdens opneningsuren te zien in de volgende buurtcentra:
De Kolk (Zaandam) 27 februari – 12 maart
De Veldschuit (Zaandam) 13 maart – 26 maart
De Zeskanter (Koog aan de Zaan) 27 maart – 9 april
A3 (Assendelft) 10 april – 23 april
De Lorzie (Wormerveer) 24 april – 14 mei
De Kaaik (Assendelft) 15 mei – 4 juni

Yad Vashem onderscheiding voor Zaanse Geertje en Trijnie Pel

/in /door

Op Holocaust Memorial Day ontvingen de Zaanse Geertje Pel-Groot en Trijnie Pfann-Pel de Yad Vashem medaille. Deze hoogste Israelische onderscheiding wordt uitgereikt aan niet-Joodse mensen die Joden redden uit de handen van de Nazi’s.

De families Swaab en Pel kenden elkaar al voor de oorlog. Geertje Pel had voor 10 mei 1940 tegen de oma van Marion Swaab gezegd dat als deze Joodse familie hulp nodig had, ze bij haar terecht kon. In 1942 is het zover. De jonge ouders van Marion besluiten Nederland te verlaten en Marion ‘Mappie’ Swaab komt bij de familie Pel in de Prins Hendrikstraat terecht. Vader Swaab weet Zwitserland te bereiken, maar moeder wordt in Brussel verraden en moet naar durchgangslager Mechelen. Beiden overleven de oorlog. Net als Marion die in 1945 door haar vader wordt opgehaald bij de familie Pel in Zaandam. Zij is na een aantal onderduikadressen terug bij deze doopsgezinde ondernemersfamilie.

In februari 1944 moet Geertje Pel-Groot met Marion Swaab zich melden bij de SD aan de Euterpestraat (de huidige Gerrit Jan van der Veenstraat) in Amsterdam. Ze is verraden door overbuurman en voormalig politieman Hendrik van der Kraan. Voor de oorlog nota bene kennissen van de familie Pel. De kinderen speelden met elkaar. Geertje Pel gaat met haar dochter Trijnie en Marion Swaab naar de boot, maar net voordat ze opstapt geeft ze Trijnie de opdracht Marion op een ander adres onder te brengen. Geertje Pel meldt zich in Amsterdam en wordt nadat rond Dolle Dinsdag vanuit Vught naar Duitsland is getransporteerd op 20 februari 1945 vergast in Ravensbrück. Zie ook Geertje Pel bij monumenten.

Twee jaar geleden was Marion Swaab, inmiddels bijna zeventig, met haar zoon in Jeruzalem. Bij de 23.000 namen die op de eremuur van Yad Vashem staan kon ze de naam van Geertje Pel niet vinden. Een jaar later werd ze opgespoord door het team van Monumenten Spreken, dat documentaires over de Tweede Wereldoorlog in de Zaanstreek maakt. Na de opnames over Geertje Pel-Groot besloot ze de Israëlische eretitel ‘Rechtvaardige onder de Volkeren’ aan te vragen voor Geertje Pel en haar dochter Trijnie. Bijzonder is dat Trijnie, inmiddels 89 jaar, de eremedaille zelf in ontvangst nam. Dit is na zoveel jaren een zeldzaamheid. Net als voor haar moeder gebeurt dat tegenwoordig meestal postuum.

Tijdens de feestelijke uitreiking in het Zaans Museum was de aangrijpende documentaire van Monumenten Spreken over dit bijzondere verhaal te zien. Burgemeester Faber zei daarbij trots te zijn op deze bijzondere onderscheiding voor twee Zaanse inwoners. Annie van Soest-Pel nam namens haar moeder de onderscheiding in ontvangst. Jan Pfann-Pel, de zoon van Trijnie, benadrukte in zijn toespraak dat Marion het grote offer van de familie waard is geweest. Namens de familie Pel overhandigde hij Marion een kunstwerk. Vanaf nu staan de namen Geertje Pel-Groot en Trijnie Pfann-Pel met ruim 5.000 andere Nederlanders gebeiteld op de eremuur van Yad Vashem in Jeruzalem.