Is 40 jaar geworden
Geboren op 15 november 1902 te Amsterdam, woonde en werkte in Krommenie
Overleden op 2 mei 1943 te Amsterdam
Heeft u aanvullingen of correcties, laat het ons vooral weten via info@4en5meizaanstad.nl
Op 27 januari is het internationaal Holocaust Memorial Day. Op vrijdag 25 januari om 11.00 uur wordt op de Joodse begraafplaats aan de Westzanerdijk de Holocaust herdacht. Leerlingen van de Dijk West zijn daarbij aanwezig en lezen gedichten voor. Rita Noordzij is namens het gemeentebestuur aanwezig, evenals het Hoekmanfonds en het 4 en 5 mei Comité Zaanstad.
Rabbijn Spiero spreekt en leest een gebed voor. Afsluitend is er een defilé en worden er bloemen gelegd. Iedereen die hierbij aanwezig wil zijn, is welkom. Denk eraan dat het voor mannen/jongens verplicht is een hoofddeksel te dragen.
Een film van Joram Lürsen | Nederland, 2018, 123 minuten
Met: Jacob Derwig, Barry Atsma, Pierre Bokma
Te zien op donderdag 8 maart, 20.15 uur en nog enkele dagen daarna.
Zie hiervoor de speellijst van De Fabriek, Zaandam.
Vanmorgen werd in de ijzige maar zonnige kou de Februaristaking herdacht. Een kleine delegatie van het 4 en 5 mei comité was daarbij aanwezig en heeft bloemen gelegd bij het monument.
Verslaggevers van De Orkaan schreven erover en maakten een mooie reportage. Ook publiceerden zij de toespraak die Jan Hamming hield in zijn geheel. KLIK HIER!
Op vrijdag 11 oktober 2013 was het 100 jaar geleden dat Mejuffrouw T. Jansma geboren werd. Juf Jansma was onderwijzeres aan de voormalige lagere school de Gortershoek aan de Tuinstraat in Zaandijk.
Gedurende de Tweede Wereldoorlog heeft Juf Jansma jarenlang twaalf Joodse onderduikers verborgen in haar Amsterdamse woning met gevaar voor eigen leven. Tieke Jansma stierf op 12 januari 1945 aan tyfus, besmet door een aantal van de mensen die bij haar ondergedoken waren en die zij toch bleef verzorgen.
Er is na de oorlog in de school een herinneringsplaquette aangebracht. Deze is aan het zicht onttrokken omdat het geen openbaar gebouw meer is. Op initiatief van het Stedelijk 4 en 5 mei Comité Zaanstad werd daarom t.g.v. de honderdste geboortedag een herinneringsbord aan de buitenkant bevestigd. Dit werd vrijdag 11 oktober om 11.30 u. onthuld door leerlingen van basisschool “Het SchatRijk” in Zaandijk. Deze school heeft namelijk dit monument geadopteerd .
Een verslag van de onthulling en foto’s kunt u hier bekijken.
Drie Zaanse scholen leggen 25 april bloemen bij het oorlogsmonument dat zij deze maand adopteerden. Het gaat om De Westerkim, Et Buut en Het Schatrijk. Bestuursleden van het Stedelijk 4 en 5 Mei Comité Zaanstad zijn daarbij aanwezig.
Het herdenkingsprogramma van donderdag 25 april 2013 is:
11.00 uur: monument Geertje Pel-Groot, C.B.S. de Westerkim uit Zaandam
11.45 uur monument Maison d’Essence, C.B.S. Et Buut uit Zaandam
13.30 uur, monument Juf Jansma, C.B.S. Het Schatrijk uit Zaandijk
Els Veenis-Kaak, voorzitter van het Stedelijk 4 en 5 Mei Comité Zaanstad, is zeer blij met de adoptie van de drie oorlogsmonumenten: ‘Het is belangrijk dat scholen deze oorlogsmonumenten adopteren. Leerlingen raken zo sterk verbonden met een specifieke gebeurtenis in de Zaanse oorlogsgeschiedenis en de belangrijke boodschap die het 4 en 5 Comité wil overbrengen. Dat we met zijn allen zo alert zijn dat dit nooit meer gebeurt.’
Leerlingen van de drie basisschollen leggen bloemen bij de oorlogsmonumenten, net als bestuursleden van het Stedelijk 4 en 5 Mei Comité Zaanstad. Daarnaast spreken de laatstgenoemden de kinderen toe over het verhaal en de gedachte achter het monument.
Op donderdag 25 april legden leerlingen van basisschool Et Buut bloemen bij het monument bij Maison d’essence de fabriek van Polak & Schwartz.
Bij het monument dat onlangs werd geadopteerd door Et Buut werden niet alleen bloemen gelegd.
Ook werden er gedichten voorgedragen die door de leerlingen van groep 7B zelf werden geschreven.
Verschil
In oorlog en vrede zit veel verschil.
Wat als we niet bevrijd werden, hoe leefden we dan?
We praatten Duits, je mocht niet Joods zijn, je had geen eigen stem.
Hitler was de baas.
Misschien was er hongersnood, dat weten we niet.
Gelukkig is er vrede, want in oorlog en vrede zit veel verschil.
Thijs
De oorlog
Is er nog hoop?
Worden we nog bevrijd van de Duitsers?
Wie komt ons bevrijden, uit de kampen van de Duitsers?
We zijn hier lang weg van onze familie, door de Duitsers.
Eindelijk worden we bevrijd, 5 mei 1945, iedereen was blij.
Peer
De oorlog
Er bestaat zoveel angst in de oorlog.
Hoop dat je niet verraden wordt.
Of de hoop dat je bevrijd wordt.
Altijd maar bang zijn dat je verraden wordt,
Of dat je jouw familie kwijtraakt.
Straks moet je naar een strafkamp
schrijver onbekend
Oorlog
Soldaten overal
Vele doden waaronder veel joden en soldaten.
Soldaten die zijn gestorven voor hun land.
Die tot het bittere eind hebben gestreden.
Dat zijn de helden, die helden verdienen respect.
En daarom herdenken wij zo nog ieder jaar.
Met alle andere doodgewone.
Die zijn vermoord door hun geloof om hun afkomst.
Ik schrijf deze brief om te zeggen dat zo’n oorlog nooit meer mag komen.
Seth
Oorlog
Oorlog is niet leuk.
Oorlog is niet fijn.
Ook al is het maar klein.
Maar soms is het heel groot.
En gaan er mensen dood.
Soms raak je dan iets kwijt.
En maar wachten tot je wordt bevrijd.
Daantje
Dag tot nacht
Dag tot nacht
Nacht tot nacht
Levend en dood
Mensen in nood.
Huilen totdat je dood gaat
Wanneer je alles achterlaat
Huilen voor je leven
Die je weg moet geven
Honderden doden per dag
Het licht dat je het laatste zien mag.
Xinyu
Oorlog
Hitler was de baas
Maar dat was geen goed idee.
Hitler wilde geen Joden
En zei: weg ermee!
Ze gingen onderduiken
Of vechten in het verzet
Toen kwamen de bevrijders
En waren ze gered
Mike
Naamloos
De oorlog is niet fijn
En in de oorlog voel jij je nietig en klein.
Er is veel moord
En alle Joden zitten samen in een oord.
Je zit er krap, maar het is er veilig.
Voor hun is god heilig.
Maar waarom redt hij ze dan niet?
Die arme Jan, Hendrik en Piet?
Tijn
Vrede
Nu is er vrede
Maar dat was wel eens anders.
Toen was er oorlog en nu niet meer.
We leven in vrijheid en worden niet meer begluurd.
Wat mij betreft heeft de oorlog lang genoeg geduurd.
En wat geweest is blijft geweest.
Laat de vrede nu maar duren.
Max
Dit jaar is het 150 jaar geleden dat Nederland de slavernij in Suriname en de voormalige Nederlandse Antillen afschafte. Ter gelegenheid daarvan organiseert Bureau Discriminatiezaken een expositie over deze vlek op de vaderlandse geschiedenis.
Zaanse slavenhouders en afstammelingen
De expositie 150 jaar afschaffing slavernij bestaat uit negentien panelen met foto’s en informatie. Er is speciale aandacht voor de rol van enkele Zaanse slavenhouders en hun lijfeigenen. Het percentage inwoners met een Surinaamse of Antilliaanse achtergrond ligt in de Zaanstreek boven het landelijk gemiddelde. Het feit dat er zo’n groot aantal inwoners met een Surinaamse/Antilliaanse achtergrond herbergt, maakt het interessant om informatie beschikbaar te stellen over de voorouders van deze mensen en de rol van Nederland bij het in standhouden en vervolgens opheffen van de slavernij. Bewustwording van een gedeelde geschiedenis kan op een positieve manier bijdragen aan een gedeelde sociale samenhang.
Gezamenlijk verleden en samenleven
Op 1 juli 2013, precies 150 jaar na de afschaffing van de slavernij, gaat de gemeente een straat vernoemen naar Anton de Kom. Bureau Discriminatiezaken Zaanstreek/Waterland had de gemeente gevraagd deze Surinaamse mensenrechtenactivist en verzetsstrijder te eren met een straatnaam. Het thema ‘150 jaar afschaffing slavernij’ is voor Bureau Discriminatiezaken een belangrijke gelegenheid om opnieuw het bestaan van de multiculturele samenleving te benadrukken. De kleurrijke samenleving die Nederland in de loop der jaren is geworden.Door het organiseren van deze expositie hoopt Bureau Discriminatiezaken bij te dragen aan bewustwording van het gezamenlijk verleden, ter bevordering van de sociale cohesie. De tentoonstelling is tot juni 2013 op verschillende plaatsen in de Zaanstreek te zien.
Data rondreizende tentoonstelling
De tentoonstelling 150 jaar afschaffing slavernij is tijdens opneningsuren te zien in de volgende buurtcentra:
De Kolk (Zaandam) 27 februari – 12 maart
De Veldschuit (Zaandam) 13 maart – 26 maart
De Zeskanter (Koog aan de Zaan) 27 maart – 9 april
A3 (Assendelft) 10 april – 23 april
De Lorzie (Wormerveer) 24 april – 14 mei
De Kaaik (Assendelft) 15 mei – 4 juni
Op Holocaust Memorial Day ontvingen de Zaanse Geertje Pel-Groot en Trijnie Pfann-Pel de Yad Vashem medaille. Deze hoogste Israelische onderscheiding wordt uitgereikt aan niet-Joodse mensen die Joden redden uit de handen van de Nazi’s.
De families Swaab en Pel kenden elkaar al voor de oorlog. Geertje Pel had voor 10 mei 1940 tegen de oma van Marion Swaab gezegd dat als deze Joodse familie hulp nodig had, ze bij haar terecht kon. In 1942 is het zover. De jonge ouders van Marion besluiten Nederland te verlaten en Marion ‘Mappie’ Swaab komt bij de familie Pel in de Prins Hendrikstraat terecht. Vader Swaab weet Zwitserland te bereiken, maar moeder wordt in Brussel verraden en moet naar durchgangslager Mechelen. Beiden overleven de oorlog. Net als Marion die in 1945 door haar vader wordt opgehaald bij de familie Pel in Zaandam. Zij is na een aantal onderduikadressen terug bij deze doopsgezinde ondernemersfamilie.
In februari 1944 moet Geertje Pel-Groot met Marion Swaab zich melden bij de SD aan de Euterpestraat (de huidige Gerrit Jan van der Veenstraat) in Amsterdam. Ze is verraden door overbuurman en voormalig politieman Hendrik van der Kraan. Voor de oorlog nota bene kennissen van de familie Pel. De kinderen speelden met elkaar. Geertje Pel gaat met haar dochter Trijnie en Marion Swaab naar de boot, maar net voordat ze opstapt geeft ze Trijnie de opdracht Marion op een ander adres onder te brengen. Geertje Pel meldt zich in Amsterdam en wordt nadat rond Dolle Dinsdag vanuit Vught naar Duitsland is getransporteerd op 20 februari 1945 vergast in Ravensbrück. Zie ook Geertje Pel bij monumenten.
Twee jaar geleden was Marion Swaab, inmiddels bijna zeventig, met haar zoon in Jeruzalem. Bij de 23.000 namen die op de eremuur van Yad Vashem staan kon ze de naam van Geertje Pel niet vinden. Een jaar later werd ze opgespoord door het team van Monumenten Spreken, dat documentaires over de Tweede Wereldoorlog in de Zaanstreek maakt. Na de opnames over Geertje Pel-Groot besloot ze de Israëlische eretitel ‘Rechtvaardige onder de Volkeren’ aan te vragen voor Geertje Pel en haar dochter Trijnie. Bijzonder is dat Trijnie, inmiddels 89 jaar, de eremedaille zelf in ontvangst nam. Dit is na zoveel jaren een zeldzaamheid. Net als voor haar moeder gebeurt dat tegenwoordig meestal postuum.
Tijdens de feestelijke uitreiking in het Zaans Museum was de aangrijpende documentaire van Monumenten Spreken over dit bijzondere verhaal te zien. Burgemeester Faber zei daarbij trots te zijn op deze bijzondere onderscheiding voor twee Zaanse inwoners. Annie van Soest-Pel nam namens haar moeder de onderscheiding in ontvangst. Jan Pfann-Pel, de zoon van Trijnie, benadrukte in zijn toespraak dat Marion het grote offer van de familie waard is geweest. Namens de familie Pel overhandigde hij Marion een kunstwerk. Vanaf nu staan de namen Geertje Pel-Groot en Trijnie Pfann-Pel met ruim 5.000 andere Nederlanders gebeiteld op de eremuur van Yad Vashem in Jeruzalem.
