Fakkeltocht voor solidariteit

Dit is de speech die op 24 december 2019 werd gegeven door Onno Hoekmeijer, voorzitter van het 4 & 5 mei Comité Zaanstad.

“Racisme, angst voor vreemden en antisemitisme steken opnieuw de kop op. We lijken soms af te koersen op een samenleving waarin het normaal is om anderen de schuld te geven van problemen. Waarin we elkaar eindeloos de maat nemen, in plaats van samen aan oplossingen te werken. Wij dreigen zo weer te vervallen in een vernietigend wij-zij denken, van leeg en hatelijk schreeuwen op Twitter, in plaats van kleine handelingen te doen in de echte wereld, waarmee je anderen helpt en begrip probeert te kweken. Dit niet constructieve gedrag zie ik in heel Europa. Van de straten tot aan de parlementen.”

Zo begon Sigrid Kaag, internationaal geschoold en nu minister, haar toespraak bij de Hannie Schaft herdenking dit jaar in Haarlem.

Onze wandeling vanavond voor solidariteit past heel goed bij die kleine handelingen, waarbij we met respect leren omgaan met minderheden en andersdenkenden. Vergelijkbaar met wat wij als 4 & 5 mei comité jaarlijks op de scholen proberen te doen met behulp van de 28 Sprekende Monumenten over de Zaanse oorlogsgeschiedenis.

Jongeren aan het denken zetten over de gevolgen van pesten en discrimineren en laten ervaren dat het stigmatiseren van andere groepen, bv, vluchtelingen, kan leiden tot vreemdelingenhaat, terwijl nadenken over waarom zij gevlucht zijn en hoe hun toekomst er uitziet ons dichter bij elkaar brengt.

Als er grof geredeneerd wordt in gesprekken op straat en de sociale media vragen we ons ernstig af of we veel geleerd hebben in die 75 jaar. Staan we er wereldwijd en dichtbij huis eigenlijk beter voor?

Helaas oorlogen bij de vleet, enorme kampen met vluchtelingen en duizenden slachtoffers, omdat zij tot religieuze minderheden behoren, elk jaar opnieuw. Vrede met de grote V is dus nog steeds ver weg. Ook in Europa! De Balkanoorlog was hopelijk een treurige uitzondering, maar nu dienen de problemen in andere werelddelen zich bij ons aan met heel veel vluchtelingen aan de Europese buitengrenzen en weten we er niet goed raad mee. Zij zitten nu opgesloten onder dramatische omstandigheden.

Vrijwel allemaal op de vlucht voor agressie in de landen waar geen democratie is, waar niet zonder geweld conflicten worden opgelost, waar de armoede en de tegenstellingen te groot zijn of een ander geloof al reden is tot verdrijving en moord. De Rohinya’s in Myan Mar, de Jezidi’s in Syrië, de Oeigoeren in China, en slachtoffers van etnische slachtpartijen in Afrika zijn daar voorbeelden van.

Maar ook dichterbij zien we gevaar. Vrede kan niet zonder democratie, maar vrede wordt ook bedreigd als de overheid in Hongarije en Polen bv hardop uitspreekt dat die landen zuiver moeten blijven en een verlangen naar een sterke leider, een dictator, zichtbaar wordt.

Vrede met de kleine v begint thuis, op school, in de buurt en in de sport, overal waar een veilig klimaat kan worden geschapen tegen vooroordelen en haat. Waar solidariteit dichtbij is en samengewerkt wordt aan de oplossing van tegenstellingen, vooral als jongeren weten wat respect en tolerantie inhoudt. Respect voor anders zijn, anders van kleur, religie of geaardheid.

Een hekel aan of haat lost niets op. Kan zelfs uitlopen op een ramp, zoals de haat tegen de Joden, die 80 jaar geleden zulke enorme vormen kon aannemen en leidde tot de dood van 6 miljoen mensen, de Holocaust. Op 26, 27 en 28 januari herdenken we die onvoorstelbare moord op zoveel mensen. We doen dat drie dagen bij het tijdelijk monument van Daan Roosegaarde op het Stadhuisplein in Zaandam.

Met de leerlingen van basisschool de DIJK west en het Gemeentebestuur doen we dat ook op de Joodse begraafplaats aan de Westzanerdijk op 27 januari om 11.00. En ongetwijfeld weten jullie van de gelegde en nog te leggen struikelstenen waarbij alle 171 omgekomen Joodse stadgenoten individueel worden herdacht. En tenslotte gaan er weer een tiental huizen open met een Joodse tragische geschiedenis op 25 april.

Herdenken om te weten wat er gebeurde en waarom, maar vooral ook om na te gaan op welke wijze herhaling voorkomen kan worden. Met behulp van de herdenkingen tot en met 4 mei proberen we in lessen de leerlingen te wijzen op de meerwaarde van solidariteit tegenover haat. En na het herdenken vieren we de bevrijding met een groot feest op de Dam, halen we het bevrijdingsvuur op uit Wageningen en richten we ons met muziek op de waarde van 75 jaar vrijheid, een waarde die slechts weinig landen in de wereld gegeven is. Met onze democratie als stevige basis, dat voorop, maar die basis is niet afdoende als we zelf niet waakzaam zijn, en blijven optreden tegen onrecht.

Daarom is deze fakkelwandeling voor solidariteit en tegen discriminatie ook zo’n mooie traditie in Krommenie. 24/12/2019