Herdenking Februaristaking 26 februari

Op vrijdag 26 februari 2016 is het precies 75 jaar geleden dat in de Zaanstreek de Februaristaking plaatsvond. Dit herdenken we bij het monument op de Wilhelminabrug in Zaandam, naast het Zaantheater.

Met deze herdenking eren wij diegenen die op 25 en 26 februari 1941 het werk neerlegden in de Zaanstreek, uit protest tegen de vervolging van de Joodse landgenoten. De Februaristaking werd wereldwijd en symbool voor solidariteit, saamhorigheid, tolerantie, gelijkwaardigheid en de strijd tegen stigmatisering van bevolkingsgroepen.

Opkomen voor elkaar. Steun bieden aan een kwetsbare groep. Je stem durven laten horen. Dat is wat de Februaristakers massaal en openlijk deden. En dat is waar we, exact 75 jaar later, nog altijd een voorbeeld aan kunnen nemen. Tijdens de herdenking van de Februaristaking staan we daar samen met u graag bij stil. Bij wat solidariteit en tolerantie in 1941 betekenden, en wat het voor ons betekent.

Basisschool De Dijk Oost, die het monument heeft geadopteerd, zal met leerlingen van groep 8 op donderdag 25 februari om 11.15 uur de Februaristaking herdenken. Dit doen zij door het leggen van bloemen en het voordragen van enkele gedichten.

Vrijdag 26 februari 2016

Programma
vanaf 9.30 uur
Inloop in de foyer van het Zaantheater

9.50 uur
Naar het monument op de Wilhelminabrug
De klankschaal van het Mensenrechtenmonument wordt geluid

10.00 uur
Aankondiging van de minuut stilte door Mevrouw G.H. Faber, burgemeester van Zaanstad
Na het herdenkingsmoment is er gelegenheid tot het leggen van bloemen

10.10 uur
Terug naar het Zaantheater
Muzikale omlijsting door Mariëtte Gort (cello) en Joep van Beijnum (viool)

10.20 uur
Toespraak door de heer P.C. Tange, burgemeester van Wormerland

10.25 uur
Muzikale omlijsting door Mariëtte Gort (cello) en Joep van Beijnum (viool)

10.35 uur
Informele ontmoeting in de foyer

11.00 uur
Afsluiting

27 januari Holocaust Memorial Day

Holocaust Memorial Day is in 2005 ingesteld door Kofi Annan, toenmalig secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Hij riep de bevrijdingsdatum van Auschwitz, 27 januari 1945, uit tot een wereldwijde herdenkingsdag. Herdacht wordt dan de vernietiging van meer dan 6 miljoen Joden in de tweede wereldoorlog.

Sinds enkele jaren is het in Zaandam gebruikelijk om Holocaust Memorial Day te herdenken op de Joodse Begraafplaats in Zaandam. Dat gebeurt in aanwezigheid van groep 8 van openbare basisschool de Dijk West die het Monument op de Begraafplaats heeft geadopteerd. Om de leerlingen voor te bereiden op deze herdenking krijgen ze de door Monumenten Spreken gemaakte documentaire over het Joods Monument te zien en gebruiken ook de daarbij behorende lessen.

De herdenking aan de Westzanerdijk 310 begint om 11.15 uur op woensdag 27 januari en zal worden geleid door de heer Ruben Boas, voorzitter van de Joodse Gemeente. Naast gedichten die voorgelezen worden door een aantal kinderen zal ook de Rabbijn het woord voeren. Naar verwachting eindigt de korte plechtigheid om 11.45 uur. Een ieder die bij de herdenking aanwezig wil zijn is van harte welkom. Bent u een man, vergeet dan niet een hoofddeksel te dragen op de begraafplaats.

Klik voor meer informatie over het monument op de Joodse Begraafplaats, het adopteren van een monument of het project Monumenten Spreken.

Een aantal gedichten geschreven door leerlingen van De Dijk-West, voorgedragen op de Joodse Begraafplaats op 27 januari.

 

scannen0002 (1)  scannen0002 (2)

scannen0003 (1)

scannen0003

 

 

 

Echte spullen uit de oorlog aanraken in Verzetsmuseum Junior

Eva, Jan, Nelly en Henk hebben als kind de Tweede Wereldoorlog meegemaakt. In Verzetsmuseum Junior kun je ontdekken wat ze toen hebben meegemaakt.

Tijdens de kerstvakantie  kunnen de jonge bezoekers hun echte spullen uit de oorlog niet alleen zien, maar ook aanraken!

Er is op dinsdag 22 en 29 december en op donderdag 24 en 31 december van 13.00 tot 15.00 uur een assistent-conservator aanwezig, met een koffer met spannende voorwerpen: granaatscherven, een verzetskrant, valse stempels, een Jodenster en nog meer.

En … wie in de kerstvakantie Verzetsmuseum Junior bezoekt, is misschien wel de 100.000ste bezoeker van 2015. Hij of zij krijgt een verrassing!

www.verzetsmuseum.org

Helden en Schurken 2016

Nieuwe serie bijeenkomsten van NIOD in Verzetsmuseum Amsterdam

Komend jaar organiseren het Verzetsmuseum Amsterdam, Historisch Nieuwsblad, NIOD Instituut voor oorlogs-, holocaust- en genocidestudies en VPRO/NPO Geschiedenis weer vijf middagen over helden, schurken en de Tweede Wereldoorlog. De serie start in januari het kader van de expositie Koloniale oorlog 1945-1949. Gewenst en ongewenst beeld met een middag rond veteraan Joop Hueting. Alle bijeenkomsten vinden plaats in het Verzetsmuseum Amsterdam en duren van 15.30-17.00 uur.

Donderdag  21 Januari, 15.30 -17.00 uur

De koloniale oorlog 1945-1949

Joop Hueting, de veteraan die in 1969 met zijn onthullingen over de politionele acties heel Nederland schokte, Henk Biersteker, veteraan en oud-voorlichter van de marine, en Thom Verheul, maker van de documentaire Tabee Toean (1995) in gesprek met  Ad van Liempt.

Donderdag 11 februari, 15.30 – 17.00 uur

Een Portugees-Joodse familiegeschiedenis

Begin 2015 promoveerde Jaap Cohen op een proefschrift over de pogingen van Portugese Joden in Nederland om de bezetter  ervan te overtuigen dat ze niet bij het Joodse maar bij het Portugese ‘ras’ zouden horen. Cohen vertelt over de aangrijpende familiegeschiedenis van Eli d’Oliveira.

Donderdag 17 maart,15.30 – 17.00 uur

Fout!

Historicus Bas Kromhout over zijn nieuwe boek Fout! waarin hij ‘foute’ artikelen selecteerde die tijdens de bezetting verschenen in tijdschriften en kranten die niet per se als ‘fout’ bekend stonden.

 Donderdag 28 april, 15.30 – 17.00 uur

Oud-verzetsmensen

Journaliste Clairy Polak interviewt oud-verzetsmensen. Wat deden ze in de oorlog? Hoe hebben ze het ervaren en hoe kijken ze er op terug? Inspirerende verhalen nu het nog kan.

 Donderdag 19 mei, 15.30 – 17.00 uur

Gevangenissen in oorlogstijd

Historici Bas von Benda-Beckman en Ralf Futselaar te gast n.a.v. hun publicaties over respectievelijk het Oranjehotel, waar veel verzetsmensen na hun arrestatie terechtkwamen, en over de relatie tussen gevangenen en hun bewakers tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ook zullen er oud-gevangenen spreken. Directeur van het Verzetsmuseum Liesbeth van der Horst leidt de bijeenkomst.

Toegang: 12,50 euro per keer of 55,- euro voor een passe-partout inclusief museumentree en borrel. Met korting 10,- of 45,- euro (zie website voor diverse kortingsmogelijkheden). Gratis toegang met een studentenkaart.

Reserveren is sterk aanbevolen: telefoon 020 620 25 35 of lezingen@verzetsmuseum.org

Lezing en signeersessie door Hanneloes Pen in Verzetsmuseum

Een gegeven leven – een Zaanse vrouw, een Joodse baby en een daad van verzet

In 1944 wordt de Joodse baby Marion Swaab, ondergedoken bij de Zaanse familie Pel, door de buurman verraden. Moeder Geertje Pel weet voor Marion nog net op tijd een veilig onderkomen te vinden en geeft zichzelf aan bij de Sicherheitsdienst. Geertje wordt via Kamp Vught gedeporteerd naar concentratiekamp Ravensbrück, waar ze om het leven komt. Marion en haar ouders overleven de oorlog en het gezin wordt herenigd. Dag in dag uit herinneren de ouders Marion aan het offer dat voor haar is gebracht is. Marions leven wordt getekend door gevoelens van schuld. Een gegeven leven is een even hartverwarmende als schrijnende geschiedenis over ontferming en opoffering, waarvan de gevolgen tot op de dag van vandaag pijnlijk voelbaar zijn.

In de permanente opstelling van Verzetsmuseum Amsterdam zijn vele verhalen te vinden over de vervolging van Joden en hen die zijn ondergedoken. In Verzetsmuseum Junior is onder meer het verhaal te vinden van de Joodse Eva, kind in de oorlog, over haar ervaringen in de oorlog en daarna. Een gegeven leven vormt een mooie aanvulling hierop. Tentoonstellingsbezoek voorafgaand aan of onmiddellijk na de lezing is gratis voor bezoekers van de lezing.

Hanneloes Pen is al 25 jaar werkzaam als journalist bij Het Parool. In 2013 stuitte zij op het aangrijpende verhaal van Marion Swaab en de familie Pel. Een gegeven leven is haar debuut dat in april van dit jaar verscheen. Na afloop van de lezing is het boek te koop en zal Hanneloes Pen signeren.

Datum:                                   15 november 2015, 14.00 uur (zaal open om 13.30 uur)

Locatie:                                  Verzetsmuseum Amsterdam, Plantage Kerklaan 61

Prijs:                                       Entree € 12,50, met korting € 10,-

Reserveren:                           lezingen@verzetsmuseum.org of 020 – 620 25 35

Nieuwe voorzitter voor het 4 en 5 mei Comité Zaanstad

Onno Hoekmeijer hoefde niet lang na te denken voordat hij ‘ja’ zei op de vraag of hij Els Veenis-Kaak als voorzitter van Het Stedelijk Comité 4 en 5 mei Zaanstad op wilde volgen.

In samenwerking met het Comité en met de plaatselijke atletiekverenigingen organiseerde Onno het afgelopen jaar de Bevrijdingsvuurestafette die vanuit Wageningen naar Zaandam werd gebracht. Ook was hij heel actief voor het project Monumenten Spreken dat nu onderdeel is geworden van Het Stedelijk Comité 4 en 5 mei Zaanstad. Eén van zijn eerste prioriteiten als nieuwe voorzitter is dan ook het verzilveren van het harde werk dat het team van Monumenten Spreken heeft verricht om 28 prachtige mini-documentaires te maken en een daarbij behorend lespakket. Dat vraagt om actieve betrokkenheid van de scholen, die de films en lesbrieven en geadopteerde monumenten structureel in de armen zouden moeten sluiten.

“Het is zo leerzaam voor de jongeren om te weten wat er gebeurde in die rampjaren 40-45 en vooral ook te beseffen dat de oorlogen van vandaag nog steeds zoveel dood en ellende veroorzaken, vooral omdat er net als in die jaren 40-45 in die landen dictators aan de macht zijn. De komst van vele vluchtelingen naar Europa en dus ook naar ons land is daar het gevolg van en daar hebben wij een rol bij te spelen, want die mensen zijn van huis en haard verdreven en hebben verschrikkelijke dingen meegemaakt. Vluchten doe je niet zo maar!

Die koppeling met ‘onze’ oorlogsjaren moet worden gelegd, zodat vooral jongeren daarvan leren. Onderwijs heeft trouwens altijd een belangrijke plaats ingenomen in mijn leven. Ik stond net als mijn vrouw en één van mijn dochters voor de klas en werkte vele jaren vanuit de gemeente voor het Zaanse onderwijs. Verenigings- en bestuurswerk heb ik jarenlang gedaan in Zaanstad, zowel voor de vakbeweging, de sport en de kunst en nu dan voor Het Stedelijk Commité 4 en 5 mei Zaanstad. Ik wil graag de op gang gebrachte energie in de Zaanstreek benutten om met elkaar het herdenken, herinneren en vieren inhoud te blijven geven. Over de functies van het stedelijk comité gaan we de komende maanden spreken, maar ik denk zeker meteen aan onderwerpen die al jaren de aandacht vragen zoals een nadrukkelijker waardering voor Walraven van Hall, het herstel van de oude synagoge aan de Gracht en het stimuleren van het plaatsen van de struikelstenen en het houden van open Joodse huizen op 4 mei, zoals dat in Amsterdam ook succesvol verloopt. Misschien moeten we ook werken aan een fraaie kalender met foto’s en data die voor de oorlogsgeschiedenis van de Zaanstreek karakteristiek zijn en waard om actief aan te worden herinnerd.”

Zomaar een aantal ideeën van Onno Hoekmeijer die vol inspiratie en enthousiasme is begonnen aan zijn tijd als voorzitter van het Stedelijk Comité 4 en 5 mei Zaanstad.

 

Voorzitter Stedelijk Comité 4 & 5 mei Zaanstad geeft stokje door

In 1983 werd Els Veenis-Kaak vanuit de gemeenteraad gevraagd om zitting te nemen in het 5 mei Comité, zoals het toen nog heette. In 2010 werd Els voorzitter van het Stedelijk 4 & 5 mei Comité Zaanstad. 

2015 was het jaar waarin we vierden dat Nederland 70 jaar geleden werd bevrijd. De feestelijkheden en herdenkingsactiviteiten die in dit lustrumjaar zouden plaatsvinden wilde Els Veenis-Kaak graag nog organiseren en coördineren. Die taak heeft deze veteraan dankzij haar jarenlange ervaring, haar organisatorische talenten en het enorme netwerk dat ze in de loop van de jaren heeft opgebouwd, met verve volbracht. Herdenkingsdag en Bevrijdingsdag 2015 waren een groot succes in heel Zaanstad. Nog nooit was de opkomst zo groot op beide dagen.

Na dit grote succes en na  32 jaar lid te zijn geweest van Het Stedelijk Comité 4 & 5 mei Zaanstad waarvan de laatste 5 jaar als voorzitter vindt Els Veenis-Kaak het tijd om het stokje door te geven. Onno Hoekmeijer zal vanaf medio oktober de nieuwe voorzitter worden van Het Comité. Hoekmeijer werkte meer dan 30 jaar bij de gemeente Zaanstad en was daarna onder andere voorzitter van het bestuur van Het Kunstcentrum, hij was nauw betrokken bij het project Monumenten Spreken dat nu ondergebracht is bij het Stedelijk Comité 4 & 5 mei Zaanstad, hij schreef een boek waarin hij de ervaringen van vier familieleden over de Tweede Wereldoorlog opschreef. Kortom: een waardig opvolger.

Verzetsmuseum Amsterdam opent tentoonstelling over beeldmanipulatie Nederlands-Indië

De koloniale oorlog 1945-1949. Gewenst en ongewenst beeld

 

Recent  laaien de discussies op over het  door Nederlandse militairen gepleegde geweld  tijdens de dekolonisatie-oorlog  in  Nederlands-Indië. Waardoor bleef het extreme geweld – van beide kanten – zo lang onbekend bij het grote publiek? Een van de oorzaken is de gemanipuleerde beeldvorming in de Nederlandse pers. Verzetsmuseum Amsterdam zet in de tentoonstelling De koloniale oorlog 1945-1949. Gewenst en ongewenst beeld op een rijtje welke beelden de bevolking destijds wel en doelbewust niet te zien kreeg. De tentoonstelling wordt officieel geopend op 25 november 2015 en is open voor publiek van 26 november 2015 tot en met 3 april 2016.

De Nederlandse bevolking kreeg eind jaren veertig in de media geen beelden te zien van gevechten en slachtoffers. Lezers en bioscoopbezoekers kregen ‘onze jongens’  te zien die in militaire uniformen humanitaire hulp boden aan de dankbare Indonesische bevolking. Pas de laatste jaren duiken er meer gewelddadige beelden op: (pers)foto’s uit archieven die destijds niet werden vrijgegeven door de militaire censuur of privé-foto’s uit de albums van Nederlandse soldaten. Louis Zweers, die in 2013 promoveerde op dit onderwerp en NIOD-medewerkers Erik Somers en René Kok ontdekken nog steeds foto’s die niet eerder zijn gepubliceerd: beelden van soms bruut behandelde krijgsgevangen Indonesiërs, platgebrande kampongs en omgekomen strijders. Foto’s die een nieuw licht werpen op de koloniale oorlog. Hier tegenover zijn de foto’s en films te zien die werden vrijgegeven door de militaire voorlichtingsdiensten, en talrijke exemplaren van de geïllustreerde weekbladen die destijds miljoenen lezers hadden, zoals Panorama, Katholieke Illustratie en De Spiegel. De tentoonstelling geeft inzicht in de invloed en methodes van de propaganda.

 

Nederland was zo kort na de Tweede Wereldoorlog niet toe aan een afscheid van ‘Ons Indië’. Terwijl het moederland nog in puin lag, werden meer dan 120.000 militairen, vooral dienstplichtigen, verscheept om de kolonie te behouden. De militaire operaties (aanvallen) werden ‘politionele acties’ (acties) genoemd; de Indonesische bevolking zou worden bevrijd van de terreur van een kleine groep opstandelingen onder leiding van Sukarno. Foto’s in kranten en geïllustreerde weekbladen en journaalfilms bevestigden dit verhaal en stelden het Nederlandse thuisfront gerust. Maar de gepubliceerde foto’s en journaalfilms vertekenden en verbloemden de werkelijkheid. Het streven naar onafhankelijkheid werd door de Indonesische bevolking breed gedragen en er werd in werkelijkheid een bloedige oorlog uitgevochten.

 

De tentoonstelling De koloniale oorlog 1945-1949. Gewenst en ongewenst beeld  is mede mogelijk gemaakt door  Nationaal Comité 4 en 5 mei, Mondriaan Fonds,  vfonds,  Prins Bernhard Cultuurfonds/Christiaan G. van Anrooij Fonds, Stichting Democratie en Media, de Stichting ter bevordering van de Christelijke Pers en Stichting Centrum voor Propaganda voor Eenheid in de Vakbeweging.

Zaanse dichters schrijven poëzie bij lokale oorlogsmonumenten

Bij diverse oorlogsmonumenten staan we op 4 mei stil bij de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog. Omdat het dit jaar zeventig jaar geleden is dat Nederland werd bevrijd, schreven Zaanse dichters poëzie bij alle 28 lokale monumenten.

Op initiatief van stadsdichters Kees-Jan Sierhuis en Mandy Pijl en Gerrit van den Nieuwendijk van het Stedelijk Comité 4 en 5 mei Zaanstad, schreven leden van de Zaanse Dichterskring, maar ook andere bekende dichters, gedichten bij de monumenten in Zaanstad, Wormerland en Oostzaan.

“Er zijn schurende gedichten geschreven, maar ook ontroerende en verstillende poëzie,” vertelt Van den Nieuwendijk, zelf ook een van de dichters. “Het was een schrijfproces waar alle dichters flink mee hebben geworsteld. Soms moest het echt uit de tenen komen. Want vat verzet, heldenmoed, angst en moord maar eens samen in één gedicht.”

De gedichten zijn volgens Van den Nieuwendijk in de eerste plaats een eerbetoon aan de oorlogsslachtoffers. “Bij dit project gaat het niet om de dichters, maar om hen die hun leven hebben gegeven. Ook houdt de poëzie ons voor: wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst.”

De gedichten zijn in beperkte oplage gedrukt, maar u kunt ze op deze site lezen, maar ook printen.

Van bestand Voor Monumenten Spreken krijgt u de gedichtenbundel op paginavolgorde.

Van bestand ‘boekje gezet poezie’ krijgt u de gedichten in boekvorm A5, dubbelzijdig.

Koning opende tentoonstelling Verzetsmuseum

Koning Willem-Alexander heeft de tentoonstelling Geen nummers maar Namen – Nederlandse politieke gevangenen in concentratiekamp Dachau in Verzetsmuseum Amsterdam geopend. Door letterlijk nummers in namen van oud-Dachau-gevangenen te veranderen gaf hij de oud-gevangenen hun naam terug en verklaarde hij de tentoonstelling voor geopend.

Tussen  1941 en 1945 zaten ruim tweeduizend Nederlanders, voornamelijk politieke gevangenen, in concentratiekamp Dachau. Bij binnenkomst kregen ze een nummer; hun naam deed er niet langer toe. Door jongeren geschreven biografieën vormen de basis van de tentoonstelling.

Oud-Dachau-gevangene Willemijn van Gurp wist in Dachau onder meer te overleven door een liederen- en psalmenboekje te schrijven. Aan haar jonge biografen Jelle Braaksma en Jop Bruin was het de eer om de tentoonstelling samen met de Koning te openen. Jop Bruin vertelde dat ze er sinds het project een vriendin bij hebben: ‘Willemijn zet ons aan het denken waar het in het leven echt om gaat.’

Oud-Dachau-gevangene Ernst Sillem en zijn jonge biografen Sydney Weith en Tess Meerding vertelden eveneens over hun bijzondere samenwerking. Sydney gaf aan dat de positieve levenshouding van Ernst een grote inspiratiebron voor beide meiden is. De verbinding tussen de oude en jonge generatie maakt Geen nummers maar Namen tot een bijzonder project.

Na de openingshandeling bezocht Koning Willem-Alexander samen met directeur Liesbeth van der Horst en conservator Karen Tessel de tentoonstelling. In de tentoonstelling waren alle jonge biografen en zes oud-Dachau-gevangenen eveneens aanwezig. Samen stonden zij stil bij de indrukwekkende verhalen.