Open Joodse Huizen/Huizen van Verzet

Op 30 april is er weer een editie van Open Joodse Huizen/Huizen van Verzet. Met de oorlog in Oekraïne realiseren wij ons eens te meer dat we sinds de 2e wereld oorlog in vrede en vrijheid kunnen leven. En dat vrijheid en vrede niet vanzelfsprekend zijn. De oorlog in Oekraïne en de strijd die de mensen daar leveren om hun democratie, rechtsstaat en zelfstandigheid te bewaren maakt duidelijk dat het blijven vertellen van verhalen van verzet en onderduik uit de 2e wereldoorlog moet blijven. Diep respect voor de mensen die in de 2e wereldoorlog de overheersing en nieuwe regels niet voor lief namen en in opstand kwamen om joodse inwoners te beschermen en daarbij hun leven op het spel hebben gezet. Velen van hen zijn vermoord in de oorlog. U bent van harte uitgenodigd om naar een van deze verhalen te luisteren.

We kiezen dit jaar voor 3 bijeenkomsten op grotere locaties. De Open Joodse Huizen vindt plaats op zaterdag 30 april en de bijeenkomsten starten om 10.30 uur.

De drie locaties zijn:

Grote Kerk Westzaan, Kerkbuurt 37.

De bijeenkomst wordt geopend door Arianne de Jong, directeur van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Er zal muziek worden gespeeld door Dirk Kit en zijn kleindochter Fien Damminga. De spreker is Salo Muller. Salo Muller heeft een aantal weken in Westzaan onder gedoken gezeten bij de familie Valk in huis. Theo Valk was een van de kinderen bij wie Salo in huis kwam en kent Salo vooral als Jopie zoals hij toen genoemd werd. Hoe is het om als kind bij vreemden in huis ondergebracht te worden en hoe ging dat als er alarm werd geslagen.

Kantine Tate and Lyle, Lagedijk 5, Koog aan de Zaan.

De bijeenkomst wordt geopend door Sanna Munnikendam, voorzitter van het 4 en 5 mei comité Zaanstad. Dit verhaal gaat over het verzet dat al snel na de start van de oorlog ontstond. Een grote groep mensen waaronder de toenmalige directeur van het bedrijf dat nu Tate and Lyle heet en vele mensen in de omgeving werden bekend onder de naam de Stijkelgroep. Als eerste wordt de film van Monumenten Spreken vertoond over de Stijkelgroep. Daarna vertellen Lida Sanders en Jeroen Breeuwer het verhaal van het echtpaar Ero, eigenaren van de Waakzaamheid.

De Doopsgezinde Vermaning, Westzijde 80, Zaandam.

De bijeenkomst wordt geopend door Onno Hoekmeijer, voormalig voorzitter van het 4 en 5 mei comité Zaanstad. In de Vermaning hangt het monument van Geertje Pel, de vrouw die een Joodse baby redde en zelf het leven verloor. Het verhaal dat hier verteld wordt door Ronald van Rooij gaat over het tragische lot van de familie Eisendraht, huisarts in de Botenmakersstraat. Henk Bouman, zoon van de personeelschef bij geurfabriek Polak & Schwarz, vertelt over de prachtige rol van Cook Brummer, directeur in die oorlogstijd. Pand is nu bekend onder de naam Maison Essence. Het bedrijf krijgt in de oorlog snel te maken met de beperkende maatregelen van het naziregime. De bijeenkomst start met de film van Monumenten Spreken over Polak & Schwarz.

U bent van harte welkom om een van de bijeenkomsten bij te wonen. U hoeft zich niet aan te melden. De locaties zijn vanaf 10 uur open. Na de verhalen is het mogelijk om vragen te stellen en met elkaar in gesprek te gaan.

Naast de herdenkingen op locatie is er dit jaar een online talkshow, gepresenteerd door Hanneke Groenteman. Er wordt gesproken met overlevenden, nabestaanden en bewoners over drie bijzondere oorlogsverhalen uit Gouda, Hoogeveen en Westzaan. Uit Westzaan gaat het om de familie Venema. Hanna en Trijnie vertellen over hun tijd in de oorlog en de onderduikers bij hen thuis. De uitzending is te volgen op: Talkshow – Joods Cultureel Kwartier (jck.nl) op 3 mei om 19.30 uur.

Het Helders Historische Reddingboten Collectief (HHRC) en de Stichting Gedenkteken Zeemanspot en Nationaal Steunfonds, dragen tijdens herdenkingen de hulp aan gezinnen van zeevarenden tijdens WOII uit.

Sinds 2013 zet het HHRC zich, met de drie uit dienst gestelde KNRM- reddingboten ‘Dorus Rijkers’, ‘Javazee’
en ‘De Zeemanspot’ in, bij het uitdragen van de inzet van genoemde fondsen bij de hulp aan gezinnen van
zeevarenden die buitengaats zijn op 10 mei 1940.

Het betreft de gezinnen van ca. 18.000 opvarenden van 800 schepen onder Nederlandse vlag, die aan de bezetter weten te ontkomen. De Nederlandse koopvaardijvloot, die op de 7e plaats op de wereld-ranglijst staat en tot de modernste van de wereld wordt gerekend, wordt op last van de Minister van Oorlog in Londen, toegevoegd aan de geallieerde strijd.
De tol: ca 400 schepen gaan verloren, waarbij 3.500 bemanningsleden omkomen.

Op 6 juni 1940 wordt voor de bemanningsleden de Vaarplicht ingesteld, waardoor zij met één pennenstreek van burger ‘frontsoldaat’ worden. Het schip verlaten in een buitenlandse haven zal desertie zijn en worden bestraft. De bezetter onderkent de bijdrage van de Nederlandse koopvaardij aan de geallieerde strijd (wereldwijd) en traineert en verstoort de betalingen van de rederijen aan de gezinnen van de opvarenden van onze koopvaardij. Onder aanvoering van Abraham Filippo, kapitein van de Holland Amerika Lijn, Iman van den Bosch, Walraven van Hall, Gijs van Hall en Jaap Buijs, dragen de hulpfondsen Zeemanspot (later uitgebreid met Nationaal Steunfonds) bij, aan het ‘overleven’ van de gezinnen van zeevarenden tijdens de bezetting.
De fondsen tellen 2.000 medewerkers waarvan er 84 om het leven komen, waaronder Walraven van Hall en Iman van den Bosch. Beiden worden door de bezetter gefusilleerd.

In boekuitgaven over de Tweede Wereldoorlog en herdenkingen, krijgt de inzet van de hulpfondsen nauwelijks aandacht. Dat geldt eigenlijk ook voor de inzet van de Nederlandse Koopvaardij als geheel. Uitzondering daarop is de uitgave van het boek dat Erik Schaap over Walraven van Hall schrijft. De speelfilm ‘Bankier van het Verzet’ (2018) gaat niet in op de oorsprong van de fondsen, te weten de hulp en ondersteuning van families van zeevarenden in bezet Nederland. Ook gezinnen van ruim 1.500 marinemannen worden gesteund.

Gedenkteken bij het Nationaal Koopvaardijmonument ‘De Boeg’ in Rotterdam
De Stichting Gedenkteken Zeemanspot en Nationaal Steunfonds zet zich in voor het plaatsen van een gedenkteken bij De Boeg. De Stichting beoogt daarmee de kennis over de beide fondsen te vergroten. De streefdatum voor het plaatsen van het gedenkteken is medio 2023.

Op 4 mei 2022 zal het bestuur van de Stichting een krans leggen bij het Nationaal Koopvaardij-monument De Boeg in Rotterdam.

Voor nadere informatie: Stichting Gedenkteken Zeemanspot en Nationaal Steunfonds
Dobber, voorzitter
w.dobber.duh@ziggo.nl

Herdenking Joodse Begraafplaats 2022

Aanvang
14:00
Opening door Ruben Boas, voorzitter van de Joodse gemeente in Noord Holland, gevolgd door een toespraak door wethouder Wessel Breunesse en er worden gedichten voorgedragen door kinderen. Gebed voor slachtoffers van het Nazi Regiem door rabbijn Shumel Spiero
De namen van de 177 Zaanse Joodse slachtoffers worden voorgelezen.
Jizkor door rabijn Spiero gevolgd door twee minuten stilte.

Tot slot wordt er een gedicht voorgedragen door de familie Meijer gevolgd door bloemleggingen door verschillende organisaties. Afsluiting door Ruben Boas en defilé.

 

Onthulling 18 struikelstenen voor Zaanse Joden die in de Tweede Wereldoorlog werden weggevoerd en vermoord

Op 20, 21 en 22 april  aanstaande worden in Koog aan de Zaan, Zaandijk, Wormerveer en Krommenie 18 struikelstenen onthuld. Tijdens een korte ceremonie worden de namen en levensgeschiedenissen voorgelezen van de mensen voor wie een steen onthuld wordt. Daarna wordt het zand weggeveegd en kan een steentje – bloemen worden nooit gelegd op Joodse ‘graven’ – bij de struikelstenen worden gelegd.

U bent van harte uitgenodigd daarbij aanwezig te zijn.

In Zaanstad zijn inmiddels al bijna 134 struikelstenen geplaatst.

De Werkgroep Struikelstenen Zaanstad streeft ernaar dat in 2022 alle meer dan 170 omgebrachte Zaans-Joodse inwoners worden herinnerd door middel van deze gedenktekens.

De struikelstenen worden gemaakt door de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Het door hem opgezette project loopt al vanaf 1994. Sindsdien legde hij verspreid over Europa tienduizenden Stolpersteine, zoals de struikelstenen in het Duits heten. Demnig heeft ze zo genoemd, omdat je er over struikelt in je hoofd en je hart, en je moet buigen om de tekst op de stenen te kunnen lezen. Passanten worden als het ware uitgenodigd om even stil te staan bij de aangeboden informatie.

Op de gedenktekens (10 x 10 cm.) worden, in een messing plaatje, onder meer de naam, geboortejaar en overlijdensdatum van het slachtoffer aangebracht. De struikelstenen krijgen vervolgens een plek in het trottoir bij de voormalige woningen van de slachtoffers.

Van de bijna driehonderd Joden die begin 1942 woonden in het gebied dat nu Zaanstad is, stierven ruim 170 personen een voortijdige dood, vrijwel allen in Auschwitz of Sobibor. Van hen heeft het merendeel geen graf. Aangezien een mens pas is vergeten als zijn/haar naam vergeten is, wil de werkgroep de namen van alle omgekomen Zaanse Joden zichtbaar maken. Daarmee ontstaat een gebroken namenlint door de stad: een monument dat de herinnering aan de weggevoerde Zaanse Joden levend houdt.

De onthullingen vinden plaats op de volgende dagen:

Op woensdag  20 april  worden op 2 adressen 5 struikelstenen onthuld.
10.00 uur: 3 stenen bij Narcisstraat 9 Koog aan de Zaan voor het gezin van Hoorn
11.00 uur: 2 stenen bij Karl Marxstraat 39 Zaandijk voor het echtpaar Duis-Clarenburg

Op donderdag  21 april worden op 3 adressen in Wormerveer 8 struikelstenen onthuld.
10.00 uur: 5 stenen bij Zaanweg 29 voor het gezin Pais
10.45 uur: 1 steen bij Zaanweg 48 voor Clara Davidson
11.30 uur: 2 stenen bij Zaanweg 73 voor het echtpaar Snoek-de Leeuw

Op vrijdag 22 april  worden op 3 adressen 5 struikelstenen onthuld.
10.00 uur: 2 stenen bij Edisonstraat 20 Wormerveer voor het echtpaar van Praag Sigaar
10.45 uur: 2 stenen bij Wattstraat 8 Wormerveer voor het echtpaar Cardozo-Morpurgo
11.45 uur: 1 steen bij Weverstraat 40 Krommenie voor Abraham Prins

De realisatie van het project Struikelstenen wordt mogelijk gemaakt door bijdragen van vele particulieren, bedrijven en onder andere de volgende fondsen:

Honig Laan Fonds, Associatie Uitvaartfonds, Bredenhofstichting, P.M. Duyvis fonds, Jacob Stinsfonds, Gerrit Blaauwfonds, De Rooie Cent, Arie Lemsfonds

Dinsdag 8 maart TOCH officiële Hannie Schaftherdenking

Eerder berichtten wij namens de werkgroep Hannie Schaft-herdenking dat er geen officiële herdenking zou zijn dit jaar in verband met de coronamaatregelen. Gelukkig zijn die maatregelen inmiddels vervallen waardoor er dit jaar toch een herdenking mogelijk is en daarom is iedereen vrij om een hulde te brengen aan alle vrouwen in het verzet tijdens de Tweede Weredloorlog.

Op 8 maart, internationale vrouwendag, om 11 uur legt de werkgroep bloemen bij het monument in de Westzijde bij nummer 39. De werkgroep laat ook weten dat het “de oorlogsagressie van president Poetin in Oekraïne veroordeelt” en ze willen op deze Internationale Vrouwendag hun steun betuigen aan de vrouwen van Oekraïne.

Om 11 uur zullen er ook scholieren van de Hannie Schaft school aanwezig zijn om bloemen te leggen bij het door hun geadopteerde monument.
bron: NHD

Bijzondere voorstelling in het Zaantheater donderdag 3 maart

75 jaar na de Tweede Wereldoorlog brengt BEER muziektheater de aangrijpende toneelvoorstelling De Reiziger, naar de roman van Ulrich Alexander Boschwitz.

Het aannemen van de antisemitische Neurenbergse rassenwetten en de gebeurtenissen tijdens de ‘Kristallnacht’ die in de nacht van 9 op 10 november 1938 door heel Duitsland raasde, brachten veel Joden ertoe het Duitsland van de nazi’s halsoverkop te verlaten. Ook het leven van de Joodse zakenman Otto Silbermann, gespeeld door René Groothof, komt op losse schroeven te staan. Hij raakt in korte tijd alles kwijt: zijn huis, klanten en het contact met zijn (niet-Joodse) vrouw, familie en vrienden. Met een koffer vol geld komt hij op straat te staan, maar hij kan geen kant op. Silbermann probeert onzichtbaar te blijven om zo aan zijn belagers te ontsnappen en neemt trein na trein. Hij verblijft op perrons en in restaurants waar hij een bonte stoet aan mensen, allen gespeeld door Leny Breederveld, ontmoet. Vluchtelingen, nazi’s, goede en slechte mensen. Silbermann maakt ons deelgenoot van zijn verbazing, ongeloof en twijfel. Wie is de eens zo succesvolle Silbermann nog wanneer hem alles wordt afgenomen en hij als een opgejaagd dier moet vluchten? De wurgende angst, paniekerige overwegingen en uitzichtloze situatie van Silbermann grijpen je bij de strot.

De aangrijpende voorstelling maakt voelbaar hoe het vijanddenken onder de ‘gewone mensen’ groeit en woekert vlak voor het uitbreken van de oorlog en wat dat voor een individu betekent. In de gesprekken die Silbermann voert en hoort, wordt de angstaanjagende werkelijkheid van het leven in die tijd op indrukwekkende wijze door BEER muziektheater weerspiegeld. Daarnaast maken de overeenkomsten met het huidige polariserende klimaat De Reiziger pijnlijk actueel.

Voor het eerst sinds zij elkaar 45 jaar geleden ontmoetten bij toneelgroep Caroussel, spelen René Groothof en Leny Breederveld weer samen in een nieuwe theatervoorstelling. Zij zijn verwant vanwege hun droogkomische speelstijl, mimisch talent en hun gevoel voor het absurde. Het zit in het DNA van deze twee acteurs om aan zowel het drama als de humor van hun rol uitdrukking te kunnen geven. Scriptschrijver Helmert Woudenberg heeft met de bewerking van De Nazi en de Kapper (2017) bewezen scenes te kunnen schrijven waarbij verwarring, humor en psychologische horror elkaar virtuoos afwisselen.

Kijk hier voor meer informatie en om kaarten te bestellen

Extra beladen herdenking Februaristaking 2022

Dit is de speech gehouden door Arianne de Jong, directeur van het Nationaal comité 4 en 5 mei.

Vrijheid

Vijf oorlogsjaren waren we het kwijt
Sinds 1945 leven we in een land, dat vrij is van oorlog

Het is belangrijk dat we de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog levend houden en tijd nemen stil te staan bij belangrijke momenten die van betekenis zijn, zoals de Februaristaking van vandaag

81 jaar geleden kwamen duizenden mensen in opstand,
Ze trokken een grens, riepen op om te staken, om weerstand te bieden
Wetend dat de bezetter niet terug schrok om geweld te gebruiken

We weten nu, dat de Februaristaking, de enige massale en openlijke protest tegen de Jodenvervolging in bezet Europa was.

Moed tonen en in verzet komen, vraagt ongelofelijk veel van mensen
Door vandaag samen stil te staan, tonen we een eerbetoon aan hen die met gevaar voor eigen leven, in opstand kwamen. Stil staan zet aan tot nadenken, jezelf vragen te stellen; wat zou ik doen als een ander onderdrukt wordt, vervolgd wordt of op de vlucht is?  Heb ik de durf en moed om mijn eigen vrijheid op te geven voor de ander?

De afgelopen twee jaren hebben we allen eigen vrijheden moeten inleveren voor een groter collectief belang vanwege de Corona pandemie. Deze crisis heeft iets fundamenteel bloot gelegd: namelijk dat we onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.
Die verbondenheid kent geen landgrenzen en kan schuren en spanning geven.  Het leven in vrijheid en vrede vraagt inspanning van ons allemaal.

Als we vandaag spreken over vrijheid, dan kunnen we niet anders dan stil staan bij de inval van Rusland in Oekraïne. Dit houdt ons allen bezig. Het toont de kwetsbaarheid van vrijheid, vrede en democratische rechtstaat. Deze invasie in Oekraïne heeft de hoop, dat deze vorm van oorlogsvoering in Europa voor altijd tot het verleden zou behoren, de grond in geslagen.

Om hoop te houden moeten we moedig zijn inspanning te leveren vrijheid  weerbaarder te maken, zorgen dat vrijheid tegen een stootje kan. Ik geloof dat wij als mens de dragers van vrijheid en vrede zijn. De waarden, gedachten en overtuigingen die wij dragen, maken het verschil.  Ook op momenten waarin alles verloren lijkt, onderdrukt en beklemmend aanvoelt.

Uit de verhalen van de Februaristaking maak ik op dat er ongeloof, verontwaardiging en boosheid was, maar ook een sterke overtuiging dat opstand verschil zou maken.

“beseft de enorme kracht van uw eensgezinde daad!
Deze is vele malen groter dan de Duitse militaire bezetting!

Dat moet men in 1941 moed hebben gegeven het werk neer te leggen en te gaan staken. En ondanks dat de Februaristaking geen einde kon maken aan de Jodenvervolging, was er iets diep van binnen in beweging gezet. Men had schouder aan schouder gelopen en wist, ik sta niet alleen.

In opstand komen, demonstreren, staken. Ook vandaag de dag trekken mensen de straat op, men komt samen, gaat het gesprek aan en vraagt aandacht. Op stukken karton of lakens staan handgeschreven teksten. Journalisten halen verhaal. In onze open vrije democratische samenleving kan dat.

Stop de oorlog!

Dat is de oproep die men nu doet.

Het nieuws toont beelden van vele vormen van protest en ook medeleven. Ook van Russen die de straat op gingen en verzet toonden tegen hun eigen autoritaire leider. Meer dan 1600 demonstraten werden opgepakt. Naast de dappere mannen en vrouwen die deelnamen aan de Februaristaking, denk ik vandaag aan allen die moed tonen en in verzet komen, met gevaar voor eigen leven.

De gedachten van het Nationaal Comité 4 en 5 mei gaan uit naar al die onschuldige mensen die op dit moment slachtoffer zijn van het machtsstreven van de Russische president.  Het sterkt het comité in haar opdracht om oorlogsslachtoffers te herdenken en het belang en de kwetsbaarheid van vrijheid, democratie en rechtsstaat uit te dragen.


Ook de burgemeester van Wormerland, Judith Michel- de Jong, hield een speech.

februaristaking-judithmicheldejong-wormerland-burgemeester-speech

Weest eensgezind, Weest moedig
Hun parool is ons parool
Hun taak is onze taak
Beseft de enorme kracht van uw eensgezinde daad
Wat doen wij?

Met deze woorden werden werknemers in Amsterdam en de Zaanstreek eind februari 1941 opgeroepen om het werk neer te leggen. ‘Wat doen wij?’ is de vraag die hen gesteld werd. Hun antwoord was duidelijk: het werk werd in grote getalen neergelegd en de Februaristaking was ook in de Zaanstreek een feit.

De Duitse bezetting is op dat moment al enige tijd gaande. De gevolgen hiervan worden steeds duidelijker: er is sprake van het treiteren van de Joodse bevolking. Er verschijnen bordjes: voor Joden verboden, Joden niet toegestaan. Joodse werknemers verliezen hun baan. Winkels worden beklad, ramen ingegooid. De NSB krijgt alle ruimte voor provocaties. In reactie hierop ontstaan onlusten en vechtpartijen. De Duitse bezetter vindt daarom dat het tijd is voor een duidelijk signaal. Op 22 en 23 februari 1941 worden in totaal 425 jonge Joodse mannen opgepakt en afgevoerd uit Amsterdam.

De verontwaardiging over dit grote onrecht is enorm. De Februaristaking is een directe reactie op dit grote onrecht.

Als een olievlek breidt de staking zich vanuit Amsterdam uit. Naar Hilversum, Haarlem, Velzen, Utrecht en…ook naar de Zaanstreek. Er is grote solidariteit: werknemers uit de fabrieken, maar ook ambtenaren, scholieren en winkelbedienden sluiten zich aan. 200 Zaanse bedrijven en duizenden mensen spreken zich met deze staking uit. In een grote protestmars gaan de mensen onderweg naar Zaandam. Schouder aan schouder, solidair en tegen het onrecht dat de Joodse bevolking wordt aangedaan.

Uiteindelijk staken er op 25 en 26 februari 1941 duizenden mensen. Door alle lagen van de bevolking. De Februaristaking is daarmee het enige grootschalige verzet van de bevolking tegen de Jodenvervolging in Europa. Helaas wordt de staking in Zaandam bruut uit elkaar geslagen door de Duitsers. Daarbij komt een jonge man om het leven. Daarnaast zijn er andere represailles van de Duitsers. Velen betalen een grote prijs voor hun keuze om mee te staken, mee te werken aan de voorbereidingen en mee te helpen met het verspreiden van de stakingsboodschap.

Wat doen wij? Dat was de vraag die voorlag. Als je de getuigenissen hoort en leest van de mensen die destijds aanwezig waren, valt mij op hoe eensgezind men is. Het is eigenlijk vanzelfsprekend en logisch om mee te doen en solidair te zijn. Spontaan sluiten mensen zich aan. Hun parool is ons parool. Hun taak is onze taak. Er is wel degelijk een besef dat staken niet zonder gevaar is. Maar zoals een van de deelnemers van toen dat omschrijft: de noodzaak om het heft in handen te nemen en er wat aan te doen, moet het zwaarste wegen.

Vandaag herdenken wij en staan we stil bij de Februaristaking. Bij de moed en eensgezindheid van toen. En bij de belangrijke boodschap die de deelnemers van de Februaristaking uitdragen: wij leggen ons niet neer bij onrecht en komen in verzet als onze vrijheid en gelijkheid op het spel staat.

Wat doen wij?

Ik kom weer terug bij de vraag die op het Zaanse manifest met hoofdletters stond geschreven. Het is een vraag die toen, in februari 1941 met zeer veel urgentie beantwoord moest worden. Deze vraag blijft ook vandaag relevant. Want thema’s als vrijheid, gelijkheid en solidariteit blijven ook in onze democratische rechtstaat aandacht vragen en onderhoud nodig hebben.

In dat kader wil ik u graag meenemen in de conclusies van een onderzoek dat vorig jaar verscheen. Het is een onderzoek van de Universiteit van Amsterdam over de vraag hoe jongeren aankijken tegen democratische waarden als vrijheid, gelijkheid en solidariteit. Uit het onderzoek kwam naar voren dat bijna de helft van de jongeren in de tweede klas van het voortgezet onderwijs niet veel belang hecht aan het leven in een democratie of er zelfs helemaal geen mening over heeft.

Dat jonge mensen, pubers, nog niet volledig doordrongen zijn van het belang van de democratische rechtsorde is op zich niet heel verrassend. Maar wat wel als zorgelijke conclusie naar voren kwam in dit onderzoek is dat de opvatting van jongeren over democratie sterk samenhangt met hun opleidingsniveau. Van de vwo-leerlingen steunt ruim 70% het leven in een democratie, terwijl de steun voor het leven in een democratie onder vmbo-leerlingen met 34% veel lager is. De eerste groep spreekt thuis vaker dan de tweede groep over problemen in de samenleving, is vaker van plan om te gaan stemmen en heeft meer vertrouwen in ambtsdragers.

Dit sluit aan bij ander onderzoek waaruit blijkt dat onze democratie steeds meer een diploma- democratie wordt en dat de democratie simpelweg beter en makkelijker werkt voor inwoners die een HBO of universitaire studie gedaan hebben.  In de Tweede Kamer zitten vooral leden met zo’n opleiding.  Het is ook deze groep die de weg kent als het gaat om inspraak en het beïnvloeden van beleid.  Ook de rechtspraak is beter toegankelijk voor deze groep.

Als inwoners zich minder goed vertegenwoordigd voelen in onze democratie, moeten we ook niet gek opkijken dat deze mensen minder waarde hechten aan democratie.  Deze ontwikkeling is wellicht begrijpelijk, maar natuurlijk ook zeer onwenselijk.

Onze democratie staat of valt met mensen die de democratische waarden ondersteunen en ervoor op willen komen. Zoals de deelnemers aan de Februaristaking in overweldigende mate hebben laten zien. Daar kunnen wij vandaag, jong en oud, veel van leren.

Wat doen wij?

Vandaag herdenken wij.  En houden we de verhalen en getuigenissen van toen levend. We staan stil bij de geschiedenis en het belang van opkomen voor onze democratische waarden.  Wij staan pal voor onze democratie. Ik hoop dat u deze boodschap vandaag en alle andere dagen van het jaar moedig en eensgezind met elkaar uit wil blijven dragen.


Drie leerlingen van de Dijk Oost lazen hun eigen gedichten voor.

Het eerste gedicht is van Joël, het tweede van Felix en het laatste van Angel.

Lees hier de gedichten


 

Open Joodse Huizen en Huizen van Verzet 30 april 2022

De werkgroep Open Joodse Huizen is in januari gestart om te bespreken hoe en waar het toch mogelijk is om dit jaar aandacht te schenken aan de onderduik en het verzet. De afgelopen twee jaar maakten de maatregelen voor Corona het niet mogelijk iets te organiseren. Ook dit jaar zijn we nog niet van Corona af. We willen de bewoners van de huizen niet vragen veel mensen toe te laten en hun huis open te stellen. We kiezen dit jaar voor 3 bijeenkomsten op grotere locaties zodat we de dan geldende coronamaatregelen kunnen respecteren.

De drie locaties zijn:

Grote Kerk Westzaan
De sprekers zijn Salo Muller en Theo Valk. Salo Muller heeft een aantal weken in Westzaan ondergedoken gezeten bij Theo Valk in huis. Theo kent Salo vooral als Jopie zoals hij toen genoemd werd. Hoe is het om als kind bij vreemden in huis ondergebracht te worden en hoe ervaar je dat als je als kind een vreemde in huis krijgt. Een mooi perspectief van twee kanten.

Kantine Tate and Lyle, Lagedijk 5, Koog aan de Zaan
Dit verhaal gaat over het verzet dat al snel na de start van de oorlog ontstond. Een grote groep mensen waaronder de toenmalige directeur van het bedrijf en vele mensen in de omgeving werden bekend onder de naam de Stijkelgroep. Als eerste wordt de film van Monumenten Spreken vertoond over de Stijkelgroep. Daarna vertellen Lida Sanders en Jeroen Breeuwer het verhaal van het echtpaar Ero.

De Doopsgezinde Vermaning, Westzijde 80, Zaandam
In de Vermaning hangt het monument van Geertje Pel. Het verhaal dat hier verteld wordt door Ronald van Rooij gaat over de familie Eisendraht. Henk Bouman verteld over de acties die bij Maison Essence, de Zaandamse fabriek van Polak & Schwarz werden opgepakt. Het bedrijf krijgt in de oorlog snel te maken met de beperkende maatregelen van het naziregime. De bijeenkomst start met de film van Monumenten Spreken over Maison Essence.

De bijeenkomsten worden gehouden op zaterdag 30 april en starten om 10.30 uur.

Holocaust Memorial Day 2022

Afgelopen donderdag was het Holocaust Memorial Day. Basisschool de Dijk West herdacht deze dag op de Joodse Begraafplaats onder andere door het voorlezen van zelf geschreven gedichten.


De Tweede Wereldoorlog

De joden waarom zij

wat als het omgekeerd was en niet zij

Zou jij dat dan leuk vinden Hitler

Zomaar hen de schuld geven

Daarvan werd hij blij

Hij gaf hen de schuld van alles

Maar ze deden helemaal niks

De kristalnacht mogen we nooit vergeten

en alle Duitsers deden eraan mee

Heel Nederland lijdt eronder

Maar ook andere landen

En nu worden ze gelukkig gerespecteerd

door: Sancho


De Tweede Wereldoorlog

Op 10 mei 1940 viel Duitsland Nederland binnen,

Nederland probeerde van Duitsland te winnen.

Voor Nederland was het gevecht zwaar werk,

want Duitsland was te sterk.

Nederland heeft zich overgegeven,

de Duitsers zijn hier gebleven.

Nederland was al helemaal bezet,

maar mensen gingen toch in het verzet.

Veel mensen luisterden naar de radio,

dat was een groot risico.

Wat er met de joden gebeurde vind ik vreselijk,

wat er met hen gebeurde was vrijwel ongenezelijk.

Ze werden gebracht naar kampen,

dat waren niet een soort leuke schoolkampen.

Ze werden vergast of neergeschoten,

maar ook mensen in het verzet werden beschoten.

Veel joden gingen onderduiken,

de meesten hadden weinig eten om te verbruiken.

Het zijn teveel mensen om te bedenken,

vandaar dat wij de mensen herdenken.

door: Jade


De jodenvervolging

Waarom joden?
Waarom moeten jullie hen doden?
Zij hebben toch niks gedaan?
Waarom doen jullie dat hun aan?
Ik vind het echt een schande!
Maar jullie deden het ook echt in alle landen!
Het is niet goed!
En ik zeg ook niet dat het moet!
Er zijn niet 6 miljoen joden vermoord.
Er is 1 jood gedood en dat 6 miljoen keer.
Stop ermee en leg het neer.
En doe dit nooit meer!

door: Cem


Onschuldig

Waarom doodde Hitler de joden?
Waarom had hij zo’n hekel aan de joden?
Wat deden ze?
Hierdoor moeten de joden zich verstoppen
Deze oorlog vonden de joden niet fijn
Want de Duitsers deden hun heel veel pijn.
De joden vrezen dat deze oorlog voor ontlast gaat zorgen.
Zo worden veel joden opgepakt
Ze moesten ook hard werken in een barak.
Zo werden ze heel zwak.
Ze kregen geen brood.
Zo gingen ze vaak dood.

door: Sawan


Het leven van joden in de Tweede Wereldoorlog

Wachten, wachten
Alle nachten

Wanneer werden ze bevrijd?
Iedereen nam afscheid

Hij moet weg, zij moet weg
Waarom?!
Ik wil uitleg

Ook de kristalnacht
Dat had niemand verwacht

Joden moesten wonen in een jodenwijk
her en der lag een dood lijk

Joden werden ook weggevoerd naar concentratiekampen
Dit zijn pas echte rampen

In de kampen was het ook niet fijn
dat doet me veel pijn

Ze moesten veel pijn lijden
en werden van hun familie gescheiden

Veel mensen gingen in het verzet
Daarmee hebben ze veel mensen gered

Overal stond: voor joden verboden
Wat hebben we het nu toch goed

Nu nooit meer de Hitlergroet

door: Yfke


Sanna Munnikendam nieuwe voorzitter 4 en 5 mei comité Zaanstad

Op 17 december vindt de officiële overdracht van het voorzitterschap plaats.

In de Bullekerk zal een gepast aantal gasten deze bijeenkomst op gepaste afstand van elkaar kunnen bijwonen.

De bijeenkomst staat onder leiding van de Zaanse dichter en schrijver Hans Kuyper, die in gesprek zal gaan met de nieuwe voorzitter Sanna Munnikendam en vertrekkend voorzitter Onno Hoekmeijer. Uiteraard kunnen de aanwezigen ook deelnemen aan het gesprek.

De bijeenkomst wordt voorzien van muziek door pianist Lucas de Bruin.

Sanna stelt zich nu alvast even kort aan ons voor:

Allereerst wil ik vanaf deze plek Onno Hoekmeijer enorm bedanken voor zijn jarenlange tomeloze inzet voor het comité en de manier waarop hij mensen weet te inspireren, te activeren en te verbinden. Het is voor mij dan ook een enorme eer dat ik het voorzittersstokje van Onno overneem. Al jaren volg ik namelijk de acties van het comité met bovengemiddelde belangstelling, zoals het ondersteunen van het leggen van de Struikelstenen en de organisatie van de Open Joodse Huizen en Huizen van Verzet, ook was ik vrijwilliger bij het tijdelijke lichtmonument van Daan Roosegaarde dat in 2020 heel Nederland verlichtte met 104.000 lichtgevende stenen.

Mijn interesse voor het comité is niet slechts gewekt omdat ik tot 2019 actief was in de Zaanse politiek, onder andere als wethouder. Mijn betrokkenheid bij het belang van herdenken en bewustwording is al ontstaan in mijn jeugd. Als dochter van Joodse ouders ondervind ik de gevolgen van de Holocaust regelmatig. Daarom raakt onze kernboodschap, dat we onze jongeren moeten laten inzien dat vrijheid niet vanzelfsprekend is, mij zeer. Dat is dan ook de reden dat ik in mijn periode als voorzitter onze jeugd nog meer wil betrekken bij het herdenken en bewustwording. Opdat wij nooit vergeten.

Wilt u de bijeenkomst bijwonen? Informeer dan via info@4en5meizaanstad.nl of er nog plek is.